Το ιερό της Ολυμπίας

 Η Άλτη Στην Ιερή Άλτη (άλσος) της Ολυμπίας η ζωή άρχισε με την αυγή των προϊστορικών χρόνων (2300-2100 π.χ.). Σταδιακά από τον 8ο αιώνα π.Χ. μέχρι και την ύστερη ρωμαιοκρατία στο κατάφυτο Ιερό της Ολυμπίας οργανώνεται το πληρέστερο σύνολο αθλητικών εγκαταστάσεων και λατρευτικών κτιρίων του αρχαίου κόσμου. Μολονότι από τα άπειρα αναθήματα που εξωράιζαν το χώρο ένας μόνο αριθμός διασώζεται και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας, και ενώ στον αρχαίο ερειπιώνα έχουν εφαρμοστεί περιορισμένες μόνον αναστηλώσεις σε μνημεία μεγάλης κλίμακας, όπως το Ηραίο, Η Παλαίστρα και η Κρυπτή είσοδος του Σταδίου, τοπίο και μνημεία εξακολουθούν να εμπνέουν στο σύγχρονο επισκέπτη το δέος για την ομορφιά τον πλούτο και την μεγαλοπρέπεια τους. Το ιερό περιβαλλόταν από τείχος που διαχώριζε τους ναούς και τα θρησκευτικά οικοδομήματα από τα κοσμικά. Εξέχουσα θέση ανάμεσα στα κτίρια είχε ο Ναός του Δία κτισμένος από τον αρχιτέκτονα Λίβωνα. Είναι περίπτερος, δωρικού ρυθμού από ντόπιο κογχυλάτη, επιχρισμένος με κονίαμα, εκτός από τις μετόπες και τα αετώματα γλυπτά που ήταν μαρμάρινα. Μέσα στο ναό, στο βάθος του κεντρικού κλίτους του σηκού, καθισμένο σε θρόνο βρισκόταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, έργο του Φειδία. Ναός της Ήρας Είναι προγενέστερος του ναού του Δία και χρονολογείται στα 600 π.Χ. περίπτερος δωρικού ρυθμού. Στο σηκό του ναού βρέθηκε το 1877 το άγαλμα του Ερμή του Πραξιτέλη. Το Μητρώο δωρικός περίπτερος ναός των αρχών του 4ου αιώνα π.Χ. Το ιερό αλσύλλιο περιέκλειε επίσης, εκτός από τους πιο πάνω ναούς, και τα εξής οικοδομήματα: Το Πρυτανείο των Ηλείων. Το Φιλιππείο ήταν αριστουργηματικό μαρμάρινο, κυκλικό οικοδόμημα, με ιωνικούς κίονες και κωνική στέγη που κατέληγε σε μεγάλο αναθεμωτό ακροατήριο. Στους πρόποδες του Κρόνιου λόφου υψώνονταν οι θησαυροί, δηλαδή μικρά κτίρια αναθήματα των διάφορων πόλεων. Στα ανατολικά των θησαυρών εκτείνεται το περίφημο Στάδιο, το μεγαλύτερο της εποχής του, χωρητικότητας 45.000 θεατών, με στίβο δρόμου 197,27 μέτρα. Στο Στάδιο εισέρχεται κανείς από την Κρυπτή, καμαροσκεπή δίοδο με ελληνιστικό πρόπυλο, κατασκευασμένη στη ρωμαϊκή εποχή. Άλλα κτίρια έξω από τον περίβολο της Άλτης είναι η Παλαίστρα (3ος αιώνας π.Χ), όπου ασκούντο στην πάλη, την πυγμή και το άλμα. Το οικοδόμημα έχει κάτοψη τετραγωνική με περίστυλη αυλή και βρισκόταν δίπλα στις θέρμες, στον Κλαδέο. Βόρεια της Παλαίστρας και συνεχόμενο με αυτήν κτίζεται τον 2ο αιώνα το Γυμνάσιο, χώρος υπαίθριος που περιβαλλόταν στις τέσσερις πλευρές από στοές. Εδώ γινόταν οι ασκήσεις δρόμου όταν επικρατούσαν δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Υπήρχαν ακόμη το Εργαστήριο του Φειδία που μετασκευάστηκε σε παλαιοχριστιανική βασιλική του 5ου αιώνα και ο Θεηκολεώνας, οικία των ιερέων και υπαλλήλων του ιερού, το Βουλευτήριο, η Οικία και Αψίδα του Νέρωνα και το Λεωνίδαιο, το μεγαλύτερο οικοδόμημα στην Ολυμπία, του 4ου αιώνα π.Χ. που χρησίμευε σαν ξενώνας.