| * Του Νίκου Ανδρινόπουλου ,
υπεύθυνου επικοινωνίας της ομάδας νέων του «Ερυμάνθου»
Υλοποιώντας την πρωτοβουλία της ομάδας Νέων του «Ερυμάνθου» στα πλαίσια του προγράμματος της Νέας Γενιάς με τίτλο « Οικοτουριστικές διαδρομές στα χνάρια των μύθων του Ηρακλή στη Πελοπόννησο» είχαμε ως σταθερό προσανατολισμό μας την αξιοποίηση των μύθων σε σχέση με τους τόπους πραγματοποίησης των άθλων στην Πελοπόννησο στα πλαίσια της πολιτιστικής επιχειρηματικότητας και του οικοτουρισμού. Στην πορεία της μελέτης του θέματος διαπιστώσαμε το περιεχόμενο που η ακτινοβολία και οι διαστάσεις των μύθων είναι πολύ σημαντικότερες από εκείνες που έχει κανείς κατά νου όταν πρωτοασχολείται με το θέμα. Ειδικότερα όταν πρόκειται αυτή η πρωτοβουλία να γίνει αφετηρία για την πολιτιστική επιχειρηματικότητα και την εμπλοκή Δήμων, συλλογικών φορέων και επιχειρήσεων. Πρόκειται για ένα τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας και τη συγκεκριμένη περιοχή στον εναλλακτικό τουρισμό.
Αξίζει να το αναδείξουμε. Η ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ Επιδιδόμενοι στη μελέτη του μύθου του Ηρακλή, εκπλησσόμαστε πρώτον από τη μεγάλη ποικιλία και τον πραγματικά παράδοξο πλούτο των περιγραφών των άθλων και των περιπετειών του. Σε ολόκληρη την ελληνική μυθολογία δεν υπάρχει ήρωας, δεν υπάρχει μάλιστα ούτε θεός, ο οποίος να έγινε αντικείμενο τόσο πολυάριθμων παραδόσεων, του οποίου η ιστορία να είναι τόσο μεγάλη. Η πληθώρα των παραδόσεων και η ποικιλία της προέλευσής τους, μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι αρχικά αυτές δεν αναφέρονταν όλες σε ένα και το αυτό πρόσωπο, αλλά ότι ο Ηρακλής εξαιτίας κυρίως των μεταναστεύσεων των Δωριέων, των οποίων ήταν μια από τις μεγαλύτερες θεότητες, εμπλουτίστηκε βαθμιαία, με τις πράξεις άλλων ηρώων, των οποίων η φύση και τα επιτεύγματα ήταν ανάλογη με τη δική του. Ο Ηρακλής είναι η μορφή που κυριαρχεί στην ελληνική μυθολογία περισσότερο από κάθε άλλο ήρωα του αρχαίου κόσμου. Στο πρόσωπο του Ηρακλή συγκεντρώθηκαν όλα τα χαρακτηριστικά και τα προσόντα με τα οποία η μυθοπλαστική φαντασία του λαού πάσχιζε να ολοκληρώσει μια δική του ταυτότητα. Ο Ηρακλής επρόκειτο να αποκρυσταλλώσει το πρότυπο του ισχυρού, του άφοβου, ακατάβλητου ήρωα, προέκταση ενός ιδανικού που σε γενικούς τύπους το συναντάμε στη μυθολογία σχεδόν κάθε λαού, εδώ όμως πολύ πιο πλήρες και ανεπτυγμένο στα έσχατα όρια. Γι’αυτό και τελικά το θεματολόγιο των κατορθωμάτων του ξεπέρασε κάθε πλαίσιο κωδικοποίησης και ο Ηρακλής βρίσκεται πλέον παντού. Βοηθός των θεών στη γιγαντομαχία, αλλά και αμφισβητίας των θεών με το μέρος των ανθρώπων. Σε παραλλαγές των αρχικών μύθων εμφανίζεται να έχει πάρει μέρος σε όλες τις εκστρατείες των άλλων ηρώων και να είναι παρών στις μεγάλες στιγμές του ελληνικού παρελθόντος. Η λατρεία του έχει κατακλύσει κάθε ελληνικό αλλά και μεσογειακό λατρευτικό χώρο. Ο Ηρακλής δε στάθηκε η προσωποποίηση των φυσικών δυνάμεων στην άγρια μορφή τους που έχουν καταστροφική επίδραση στο περιβάλλον τους. Δεν ανήκει στα τέρατα της Θεογονίας ή στις δυνάμεις καταστροφής των ανατολικών θρησκειών και δε χαρακτηρίζεται από τη δύναμη του πρωτόγονου όντος. Εμφανίζεται σε ανθρώπινα μέτρα με τη διέκτασή τους στα όρια του θαυμαστού. Είναι ο εξολοθρευτής ολέθριων τεράτων και ο εκδικητής κάθε αδικίας, και τελικά παρουσιάζεται ως ο αντίποδας του κακού. Με την εξέλιξη του μύθου του γίνεται φορέας του πολιτισμού και σωτήρας της ανθρωπότητας, ενσάρκωση των προσδοκιών, των ελπίδων και των αντιλήψεων του λαού που τον δημιούργησε, για να καταλήξει με την αρωγή των σοφιστών και της φιλοσοφίας σε ένα πρότυπο ηθικής χειραφέτησης, ξεφεύγοντας από το μοίρα που του έχει επιβληθεί από μια ανώτερη δύναμη. Η ΗΘΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ Ο Ηρακλής σαν παράσταση του συλλογικού συνειδητού και λαογραφικό στοιχείο μπορεί να έχει τη μορφή του καθάρτη της τυραννίας, του σωφρονιστή, του απελευθερωτή από τη δουλεία, του νομοθέτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του αξιόπιστου, του κατορθωτή έργων. Βαθμιαία ο θρυλικός αυτός ήρωας μετασχηματίζεται προς το τέλος του ελληνισμού ως ο ευεργέτης της ανθρωπότητας που έθεσε τη δύναμή του προς την εξυπηρέτηση του καλού και του δικαίου. Η φιλοσοφία εξιδανικεύοντας με διάφορους τρόπους τον τύπο του ήρωα, αλλοίωσε κατά ένα μέρος το χαρακτήρα του μύθου του. Δίπλα στο στοιχείο του απλά ηρωικού έπρεπε να ολοκληρωθεί και ως ηθική μορφή. Προκειμένου να καταστεί δυνατόν να προβάλλεται ο ήρωας στους ανθρώπους ως πρότυπο υψηλής ηθικής έπρεπε το μοιραίο να μην αποτελεί πλέον ουσιώδες στοιχείο του μύθου των άθλων αυτών. Οι δοκιμασίες δηλαδή, τις οποίες ετέλεσε επιτυχώς στο βίο του δε θα έπρεπε να έχουν επιβληθεί από κάποια ανώτερη μορφή τυραννίας ( του Ευρυσθέα λ.χ.), αλλά θα έπρεπε να τις έχει επιλέξει αυτοβούλως. Έτσι, οι πρώτοι φιλόσοφοι, επιχειρώντας να αντλήσουν ηθική διδασκαλία από το βίο του Ηρακλή ενσωμάτωσαν στο μύθο του διάφορα νέα στοιχεία. Το πιο αντιπροσωπευτικό σημείο αυτής της προσπάθειας φαίνεται καθαρά στα στοιχεία που ενσωματώνει ο σοφιστής Πρόδικος του Κείου. Σύμφωνα με τα μυθεύματα του Πρόδικου, ο ήρωας λίγο πριν από την εφηβική ηλικία επιλέγει τον ηθικό δρόμο της Αρετής και όχι της Κακίας, σύμφωνα με τη γνωστή σε όλους παραβολή. Η αλληγορία του σοφιστή Πρόδικου με την Αρετή και την Κακία, είναι μια συνειδητή επινόηση που αποτιμάει και διατυπώνει μια άποψη που πρέπει να ήταν κοινά αποδεκτή. Δεν είναι χωρίς σημασία το γεγονός ότι τα παιδιά του τα σκοτώνει σε παροξυσμό τρέλας που μάλιστα του τον έστειλε η Ήρα. Έτσι ο μύθος του Ηρακλή στην πορεία του μέσα στους αιώνες και καθώς γινόταν αντικείμενο επεξεργασίας της ποίησης και της Τέχνης, διέτρεξε μια διαδικασία «εκπολιτισμού» του ήρωά του. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου