Δάση και κλιματική αλλαγή

Η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο τα οποίο βιώνουμε πλέον και οι επιπτώσεις του είναι ήδη αισθητές. Παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας, συχνές και έντονες καταιγίδες, πλημμύρες, αυξημένες ημέρες καύσωνα και περισσότερες μέγα-πυρκαγιές μαρτυρούν την μεταβολή του κλίματος. Σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα της διεθνούς συνάντησης εργασίας με θέμα «Προσαρμογή της Προστασίας και Διαχείρισης των Μεσογειακών Δασών στην Κλιματική Αλλαγή», που διοργάνωσαν η περιβαλλοντική οργάνωση WWF και η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) στην Αθήνα (Απρίλιος 2008), οι αντοχές και οι δυνατότητες προσαρμογής των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων εξαντλούνται λόγω του συνδυασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Ραγδαίες αλλαγές χρήσεων γης λόγω της επέκτασης των οικονομικών δραστηριοτήτων και του αστικού χώρου, κατακερματισμός των δασικών εκτάσεων από τις μεταφορικές υποδομές, υπερεκμετάλλευση των πόρων και ρύπανση του περιβάλλοντος έρχονται να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η άνοδος της θερμοκρασίας, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η ξηρασία, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο μείγμα. Απέναντι σε αυτό το εχθρικό περιβάλλον πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξει αντίδραση, καθώς τα δάση πλήττονται από την κλιματική αλλαγή ενώ ταυτόχρονα αποτελούν και μία από τις πρώτες γραμμές άμυνας απέναντι σε αυτήν… Θετική επίδραση των δασών στην κλιματική αλλαγή Τα δάση διατηρούν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αμβλύνοντας τις επιπτώσεις της. Πιο συγκεκριμένα: Δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) της ατμόσφαιρας και το μετατρέπουν σε βιομάζα. Μειώνουν την επίδραση των ακραίων καιρικών φαινομένων (το δάσος συγκρατεί το νερού της βροχής, εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα και βελτιώνει την ποιότητα του νερού, λειτουργεί σαν φυσικό κλιματιστικό, μειώνουν την ένταση των ισχυρών ανέμων, απορρυπαίνει την ατμόσφαιρα Είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και επιφέρουν οικολογική ισορροπία στα χερσαία οικοσυστήματα. Η απουσία τους μπορεί να επιτείνει το φαινόμενο της ερημοποίησης. Επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής στα δάση  Η πιο άμεση και ραγδαία επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στα μεσογειακά δάση αφορά στις δασικές πυρκαγιές. Η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των πυρκαγιών, καθώς και της έκτασης των καμένων εκτάσεων, ευνοείται από τις συνθήκες ξηρασίας, τις παρατεταμένες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα - συνθήκες που παρατηρούνται κυρίως στις βορειότερες περιοχές της Μεσογείου (Πορτογαλία, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία). Πρόσφατη έρευνα του WWF Ελλάς και του Εθνικού Αστεροσκοπείου έδειξε ότι τα δασικά οικοσυστήματα θα γίνουν πιο ευπαθή, ιδιαιτέρως κατά την περίοδο 2021-2050. Η εκτενής ανάλυση των κλιματικών παραμέτρων για τις σημαντικότερες προστατευόμενες δασικές περιοχές στην Ελλάδα, τους 10 Εθνικούς Δρυμούς της (Βίκο-Αώο, Πρέσπες, Λευκά Όρη, Όλυμπο, Πάρνηθα, Πίνδο, Παρνασσό, Οίτη, Αίνος και Σούνιο), καταδεικνύει ότι οι ημέρες με υψηλό ρίσκο εμφάνισης πυρκαγιάς, θα αυξηθούν κατά την περίοδο 2021-2050 από 5 ημέρες στον Αίνο της Κεφαλονιάς, έως 15 ημέρες σε Οίτη και Πάρνηθα. Βέβαια οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν αρχίσει να γίνονται ήδη ορατές στη χώρα μας με τις καταστροφικές πυρκαγιές που βιώσαμε κατά το καλοκαίρι του 2007 αλλά και του 2009. Ιδιαιτέρως το 2007, στην Ελλάδα κάηκαν εκατομμύρια στρέμματα φυσικών εκτάσεων (2,5 εκ. στρέμματα), σε ένα θερμό καλοκαίρι με αλλεπάλληλες περιόδους καύσωνα. Άλλο σημαντικό στοιχείων είναι η εμφάνιση των πυρκαγιών στα διάφορα ορεινά δάση κωνοφόρων, όπως τα δάση ελάτης που καταστράφηκαν από την πυρκαγιά του 2007 στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας και στον Πάρνωνα. Τα δάση αυτά δεν έχουν ανεπτυγμένους μηχανισμούς αναγέννησης με αποτέλεσμα να χρειάζεται η ανθρώπινη παρέμβαση για την αποκατάσταση τους (αναδασώσεις). Τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα δάση μαρτυρούν επίσης οι μαζικές ξηράνσεις πεύκων (π.χ. Νομός Ηλείας) ή ελάτων (π.χ. Χελμό, Όρος Γκιώνα). Το ΕΘΙΑΓΕ μελέτησε την παρουσία ξερών πεύκων στην ευρύτερη περιοχή της Ηλείας και κατέληξε στο ότι οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετά από αυτά τα πεύκα είχαν καταπονηθεί, εξαιτίας διαφόρων παραγόντων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα την εισβολή εντόμων. Δάση και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή  Λόγω της πολλαπλής αξίας των δασών για τον άνθρωπο, είναι απαραίτητο να προβούμε σε δράση, με σκοπό την άμβλυνση της διαταραχής που θα επιφέρει η αλλαγή του κλίματος σε κοινωνικό – οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Για την επίτευξη αυτού, είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός στρατηγικών προσαρμογής των δασικών οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή για την αποτροπή μεγαλύτερων αλλαγών (π.χ. εξαφάνιση ειδών, συνέπειες ακραίων φαινομένων) και τη διευκόλυνση της in-situ προσαρμογής των δασών και της μετανάστευσης των ειδών, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι επιθυμητές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Παράλληλα επιβάλλεται να δημιουργηθούν στρατηγικές διατήρησης των γενετικών πόρων που προέρχονται από τα δασικά μας οικοσυστήματα (π.χ. δημιουργία Τράπεζας σπόρων), καθώς η ένταση της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να μειώσει το μέγεθος και την πυκνότητα του πληθυσμού τους. Το WWF Ελλάς κάνει ότι μπορεί προκειμένου να συμβάλει στην προσπάθεια διατήρησης του φυσικού πλούτου της χώρας, έχοντας ήδη διαθέσει στην Πολιτεία ολοκληρωμένες προτάσεις σχετικά με: 1)την ουσιαστική βελτίωση του συστήματος προστασίας των δασών από τις πυρκαγιές 2)την ουσιαστική και αποτελεσματική συμμετοχή των εθελοντών στην προστασία των δασών 3)μελέτη για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα κατά το άμεσο μέλλον 4)πρόταση για ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την προστασία της βιοποικιλότητας   Πηγή: http://www.wwf.gr/