ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

Εισήγηση του Βασίλη Τακτικού στην ημερίδα της Πάτρας Συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην προώθηση της πράσινης επιχειρηματικότητας Η πράσινη ατζέντα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι μια επείγουσα προτεραιότητα, όχι μόνο για το Δήμο της Πάτρας αλλά για κάθε πόλη. Είναι πολύ σημαντικό όμως για τον δήμο εδώ ότι ξεκινάει μια τέτοια προσπάθεια από τους πρώτους στη χώρα.  Μπροστά στο περιβαλλοντικό αδιέξοδο των μεγάλων πόλεων υπάρχει το όραμα για τις πράσινες πόλεις, που είναι μια ρεαλιστική διέξοδος για να αλλάξει την κατεύθυνση των επενδύσεων και το καταναλωτικό πρότυπο. Κι αυτό το όραμα μπορεί να βρει έκφραση για να γίνει πράξη μέσα από την κοινωνική σύμπραξη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών με στόχους την πράσινη ανάπτυξη και πράσινη επιχειρηματικότητα. Το βεβαρημένο αστικό περιβάλλον είναι μια από τις βασικές αιτίες της κλιματικής αλλαγής, της σπατάλης πόρων, της κακοδιαχείρισης των ανθρωπίνων πόρων. Η άλλη οπτική είναι η διαδικασία της αειφόρου, βιώσιμης ανάπτυξης, που θέτει στο επίκεντρο την πράσινη επιχειρηματικότητα. Οφείλουμε λοιπόν να βάλουμε μπροστά την κινηματική λογική για το περιβάλλον. Η κοινωνική σύμπραξη πολιτών με την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι στρατηγικής σημασίας τόσο για την προώθηση ενός αναπτυξιακού μοντέλου που επενδύει στις πράσινες τεχνολογίες όσο και την τοπική απασχόληση. Συνακόλουθα, ο σχεδιασμός της πράσινης ανάπτυξης συνδυάζεται με την κοινωνική οικονομία, που σημαίνει πράσινη ανάπτυξη για όλους στην πόλη. Προσεγγίζουμε το ζήτημα από αυτή τη σκοπιά, γιατί η πράσινη ανάπτυξη, χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας είναι ελλειμματική. Περιορίζει τους ανθρώπινους πόρους, τις κινητήριες δυνάμεις και το τελικό όφελος στην τοπική κοινωνία. Το αστικό περιβάλλον ως θεματική μπαίνει αναπόφευκτα στο επίκεντρο της πολιτικής, καθότι η περιβαλλοντική υποβάθμιση και η φτώχεια διογκώνονται ως φαινόμενα με αφετηρία το ασφυκτικό αστικό περιβάλλον που σπαταλά ενεργειακούς και ανθρώπινους πόρους. Η απάντηση για την οργάνωση αντιμετώπιση του φαύλου κύκλου της υποβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος είναι: Η κοινωνική σύμπραξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τους κοινωνικούς φορείς και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Κι αυτό μπορεί να γίνει με την αξιοποίηση του εθελοντισμού ως κοινωνικού κεφαλαίου, για την πράσινη επιχειρηματικότητα, μέσω της συμβολής των οικολογικών οργανώσεων και των ενεργών πολιτών για την πόλη, σ' ένα πλαίσιο συνεργασίας. Με τη μεταφορά περιβαλλοντικής τεχνογνωσίας, με τη συμβολή των περιβαλλοντικών οργανώσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που συνοψίζεται στις θεματικές για το περιβάλλον. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βιοκλιματικά κτίρια, πράσινες στέγες, ανακύκλωση, οικοδιαχείρηση του νερού, τις πράσινες προμήθειες. Με την τοπική δικτύωση με όλους τους συλλογικούς φορείς, που επιθυμούν να συμμετέχουν στο όραμα για μια Πράσινη Πόλη. Η αυτοδιοίκηση είναι ιδιαίτερα εξοπλισμένη με αρμοδιότητες που συνδέονται με το περιβάλλον, την κοινωνική συνοχή, με την αντιστοίχηση πόρων και θεσμικών ρόλων για παρεμβάσεις τόσο στο πρότυπο αξιών, όσο και στην επιχειρηματικότητα. Η Πράσινη Επιχειρηματικότητα ως καταλυτική δύναμη στην κοινωνική οικονομία Η πράσινη επιχειρηματικότητα αναγνωρίζεται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο ως η βασική προϋπόθεση για την αειφορία και βιώσιμη ανάπτυξη, μπροστά στην απειλή της οικολογικής κατάρρευσης του πλανήτη από την περιβαλλοντική υποβάθμιση, τις ρυπογόνες δραστηριότητες του ανθρώπου και το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τα αποτελέσματα όμως είναι κατώτερα των προσδοκιών γιατί αυτά τα θέματα είναι χαμηλά στην ατζέντα. Η πράσινη επιχειρηματικότητα είναι ο βασικός μοχλός της πράσινης ανάπτυξης μοναδική ρεαλιστική λύση για την ριζική αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που λειτουργεί στο επίπεδο της πρόληψης πριν είναι αργά για την "θεραπεία". Είναι το κλειδί για το μέλλον της οικονομίας, καθώς συνδυάζει το τερπνόν της οικοπροστασίας μετά του ωφελίμου της οικονομίας και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Οδηγεί δηλαδή την πράσινη ανάπτυξη στο επίκεντρο μιας υγιούς οικονομίας. Σύμμαχος για την πράσινη επιχειρηματικότητα είναι η νέα υψηλή πράσινη τεχνολογία που εισδύει σε όλους τους τομείς της ενέργειας, παραγωγής προϊόντων, στις κατάσκευές και υπηρεσίες και κάνει εφικτή την μετάβαση σε μια νέα οικονομία φιλική για το περιβάλλον. Συνδέεται άμεσα με την πράσινη ζήτηση σε υγιεινά και ωφέλιμα προϊόντα και υπηρεσίες. Με την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την οικοδιαχείριση του νερού. Τα βιοκλιματικά κτίρια και την εξοικονόμηση της ενέργειας, με την πολιτική για τις πράσινες πόλεις και την ανακύκλωση με την οικοπροστασία των δασών και της θάλασσας. Με την αξίωση για καθαρό περιβάλλον και υγεία. Το κέρδος έτσι, είναι διπλό. Από την μία πλευρά έχουμε ενεργητική προωθητική διαδικασία για την προστασία του περιβάλλοντος και από την άλλη πράσινη ανάπτυξη που εξασφαλίζει την βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων. Αυτό που τελικά κινεί τη πράσινη επιχειρηματικότητα είναι Το ηθικό πλεονέκτημα της αειφορίας απέναντι σε κάθε μορφή ζωής και η συνειδητοποίηση αυτής της συνεισφοράς που βέβαια απαιτεί σχέδια δράσης και συμμετοχής. Η πράσινη ανάπτυξη δεν είναι απλά μια άλλη οικονομική φιλική επιλογή για το περιβάλλον που μπορεί να προωθηθεί με τους παραδοσιακούς τρόπους του κράτους και της αγοράς. Αν αυτό μπορούσε να γίνει έτσι θα είχε ξεκινήσει προ πολλού. Η πράσινη ανάπτυξη χρειάζεται κοινωνικές κινητήριες δυνάμεις, πέραν του κράτους και της αγοράς, ενεργούς πολίτες και ενεργό κοινωνικό υποκείμενο για να προχωρήσει. Γι' αυτό πρέπει να τη συνδέσουμε με τον δημιουργικό ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης που βρίσκεται εγγύτερα στον πολίτη, όταν φυσικά υπάρχον θεσμοθετημένες διαδικασίες διαβούλευσης και κοινωνικές συμπράξεις. Υπάρχει μια εμπειρία πλέον που μας δείχνει γιατί πρέπει να επιλέξουμε την πράσινη ανάπτυξη από τα κάτω, κι αυτό είναι η εμπειρία από μεγάλα έργα και επενδύσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με μελέτες σε άλλες χώρες, οι επενδύσεις, που γίνονται από τις μεγάλες επιχειρήσεις και το κράτος προσφέρουν μειωμένες θέσεις απασχόλησης σε σχέση με τις παραδοσιακές επενδύσεις. Αντίθετα, οι επενδύσεις στην πράσινη επιχειρηματικότητα, μέσα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις μικρές επιχειρήσεις, αποδίδουν σημαντικά στην τοπική απασχόληση και συμβάλλουν στον εκδημοκρατισμό της οικονομίας, ενισχύουν τα έσοδα σε τοπικό επίπεδο. Ο εκδημοκρατισμός της οικονομίας έχει σχέση με ποιοτική περιεκτική λειτουργία της Αυτοδιοίκησης, την Συμμετοχική Δημοκρατία. Μιλάμε συνήθως για ενίσχυση των πόρων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά αυτό σήμερα θα μπορούσαμε να το δούμε όχι μόνο μέσα από την επιβολή φόρων, αλλά και από έσοδα π.χ. που έρχονται από την παροχή της ενέργειας, και αξιοποίησης εκτάσεων και κτιρίων που διαθέτει ή μπορεί να διαχειριστεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτό είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό με τις επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ηλιακή και αιολική ενέργεια, που μπορεί πλέον η Τοπική Αυτοδιοίκηση να γίνει συμμέτοχος παραγωγός. Το κράτος, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, δεν είναι αποτελεσματικός παραγωγός προϊόντων, αλλά κυρίως, κατασκευαστής υποδομών και υπηρεσιών και κυριαρχείται από τις συντεχνίες των δημοσίων υπαλλήλων, που έχουν άλλες προτεραιότητες. Από την άλλη, η αγορά ως βασικός συντελεστής δεν επενδύει σε τομείς στους δεν υπάρχει άμεση κερδοφορία. Και, φυσικά, δεν επενδύει στη μη κερδοσκοπική κοινωνική οικονομία που έχει την αφετηρία της η Πράσινη Ανάπτυξη. Η αγορά επομένως δεν κάνει το πρώτο βήμα για να επενδύσει στην πράσινη ανάπτυξη, πλην των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η αφετηρία ξεκινάει από τη μη κερδοσκοπική κοινωνική οικονομία, τις μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, τους Δήμους, τις οικολογικές οργανώσεις και, γενικότερα, από τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και κατόπιν έρχεται η αγορά, όταν δημιουργηθούν προϋποθέσεις κέρδους. Από τα κάτω λοιπόν προκαλούνται οι κινητήριες δυνάμεις της πράσινης ανάπτυξης. Διαφορετικά, η πρόσκληση για την Πράσινη Ανάπτυξη στην πολιτική μένει χωρίς ουσιαστικό και ένθερμο υποστηρικτή στη φάση της εκκίνησης και δεν μπορεί να ευδοκιμήσει, όπως προφανώς θα θέλαμε ως πολίτες. ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Η Τ.Α Γνωρίζουμε την περιβαλλοντική εκπαίδευση από την προσπάθεια που γίνεται στα σχολεία, από δημόσιους φορείς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την απόκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης του πολίτη και του καταναλωτή. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να παρέμβει όμως και στο επίπεδο που δημιουργούνται πράσινες υποδομές, προϊόντα και υπηρεσίες. Κι αυτό γίνεται μέσα από την πράσινη επιχειρηματικότητα. - Η σύμπραξη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Μ.Κ.Ο. μπορεί να προωθήσει στην πράξη:  Διαβουλεύσεις των Δήμων, με τη συμμετοχή των Οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ιδιωτών.  Επέκταση του θεσμού των Εκθέσεων Περιβάλλοντος σε κάθε Δήμο με βάση την συνεργασία Μ.Κ.Ο. και των κρατικών οργανισμών που ασχολούνται με το περιβάλλον.  Συνεργασία του Δήμου με τις Μ.Κ.Ο., για την εφαρμογή πιλοτικών σχεδίων εθελοντικής και περιβαλλοντικής  δράσης.  Δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για την προώθηση του πράσινου, ενδεχομένως μέσα από πρόγραμμα δικτύωσης της Κοινωνίας της Πληροφορίας.  Υποβολή Προγραμμάτων Κοινοπραξίας για το Περιβάλλον με δημοτικές υπηρεσίες, Μ.Κ.Ο. και ιδιώτες.  Συνεργασία με τα Γραφεία Εθελοντισμού του Δήμου, για την προώθηση θεματικών εργαστηρίων για το περιβάλλον, με στόχο την εκπαίδευση στελεχών, που καλούνται να  οργανώσουν και να εφαρμόσουν σχετικές πολιτικές.  Θερμοκοιτίδες πράσινης επιχειρηματικότητας με οργανισμούς όπως η Νέα Γενιά, ο ΕΟΜΜΕΧ και τα δίκτυα περιβαλλοντικών οργανώσεων. Οι πράσινες θέσεις εργασίας είναι σίγουρα ένα από τα πιο μεγάλα ζητήματα που αναδεικνύουν την αυτοδιοίκηση ως ένα παράγοντα για την απασχόληση, σε συνάρτηση μάλιστα και με τον κοινωνικό τομέα και με την κοινωνική επιχειρηματικότητα Για μια επέκταση της απασχόλησης που στοχεύει στην άρση του αποκλεισμού, στην υποστήριξη μειονεκτούντων πληθυσμών, σε ευαίσθητες και λεπτές θα λέγαμε καταστάσεις προβλημάτων, ενώ παράλληλα απευθύνονται στην κοινωνία και την αγορά δίνοντας μια αλυσιδωτή δυναμική ευκαιριών. Σε πρακτικό επίπεδο Μέσα από την κοινωνική σύμπραξη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών μπορεί να κωδικοποιηθεί το υλικό, το οποίο έχουν οι πιο δραστήριες Οργανώσεις, ώστε να αποτελέσει μια συμβουλευτική βάση δεδομένων, στη διάθεση όχι μόνο των πολιτών για περιβαλλοντική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, αλλά και υλικό για τη διαμόρφωση εφικτών προγραμμάτων υλοποίησης. Προγραμμάτων για τα οποία χρειάζονται φορείς υλοποίησης μέσα από συμπράξεις Δήμων και Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, για να διαμορφωθούν και να κατατεθούν σχετικές προτάσεις. Η τοπική Αυτοδιοίκηση πάντοτε έχει κάποιους ανενεργούς πόρους και υποδομές, εκτάσεις, κτίρια κλπ. Όλα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιχειρηματικά με συμπράξεις. Όλα τα παραπάνω βασίζονται στην παραδοχή ότι οι Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών μπορούν να γίνουν αρωγοί και προπομποί στην συνειδητοποίησης της πράσινης επιχειρηματικότητας, αναδεικνύοντας αυτές τις δυνατότητες. Έτσι λοιπόν, η αυτοδιοίκηση καλείται να συνδέσει, να γίνει ο ιστός της συναίνεσης, για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και για την κοινωνική συνοχή, μέσα από τις ευκαιρίες που δίνει στον τοπικό πληθυσμό και στην τοπική κοινωνία. Παράλληλα, ο ιδιωτικός τομέας διαμορφώνει μια ιδιαίτερη δυναμική στην αγορά αλλά πιστεύουμε και ένα ηθικό κίνητρο, το οποίο διαχέεται και στο εσωτερικό της επιχείρησης και στην καταξίωσή της στην κοινωνία, μέσα από τις δράσεις της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Σε ένα μέρος αυτών των δράσεων μπορεί να είναι αποδέκτης και η αυτοδιοίκηση και μάλιστα με την λογική μιας δικτυακής σύμπραξης. Επιχειρηματικότητα στον τομέα της ενέργειας! Μιλήσαμε ήδη για τον παρεμβατισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο παρεμβατισμός αυτός διευκολύνεται τα μέγιστα από την ανάγκη μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα, πετρέλαιο και άνθρακα στην ενέργεια από τον Ήλιο και την αξιοποίηση της τεχνολογίας του υδρογόνου. Η διασπορά των επενδύσεων στις ήπιες μορφές ενέργειας από Δήμους, στις μικρές επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά μπορεί να αναζωογονήσει τις τοπικές κοινωνίες. Οι Δήμοι μπορούν να γίνουν μπροστάρηδες σ' αυτή τη διαδικασία. Σε μια πολιτική διάχυσης των ωφελημάτων των νέων τεχνολογιών προς τα κάτω. Όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και με την έννοια της κοινωνικοποίησης της τεχνολογίας των ήπιων μορφών ενέργειας, όπως είναι η ηλιακή ενέργεια. Κι αυτό είναι η μοναδική λύση για έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος και ριζική λύση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι Δήμοι μπορούν να συμβάλλουν στον εκδημοκρατισμό της ενέργειας με το παράδειγμα τους. Ο εκδημοκρατισμός, λοιπόν, και η βαθμιαία κοινωνικοποίηση της ενέργειας είναι λύδια λίθος της μετάβασης όχι μόνον σ' ένα βιώσιμο σύστημα αλλά και δικαιότερης ανακατανομής του εισοδήματος αφού παραγωγός της ενέργειας μπορεί να γίνει μ' αυτό τον τρόπο η τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και διάφορες εταιρείες κοινωνικού και τοπικού χαρακτήρα. Στην παρούσα ιστορική φάση, η δικαιότερη κατανομή των ενεργειακών πόρων δεν είναι μόνον ζήτημα ηθικής επιταγής αλλά και τρόπος αντιμετώπισης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης- και φτώχειας μιας απειλής που εκδηλώθηκε ήδη στη μητρόπολη του συστήματος. Επιχειρηματικότητα για τις Πράσινες Πόλεις - Πράσινες Στέγες Η πολιτική προτεραιότητα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση για τις πράσινες πόλεις, πράσινη επιχειρηματικότητα και πράσινες προμήθειες είναι ένα τρίπτυχο βάσει του οποίου μπορούν να ενεργοποιηθούν οι πολίτες, οι συλλογικές οργανώσεις και οι επιχειρήσεις δραστικά και αποτελεσματικά για το περιβάλλον. Οι πράσινες πόλεις είναι το ελκυστικό όραμα για κοινωνική σύμπραξη, για ένα καλύτερο αύριο στους πολίτες. Η ανανέωση της πολιτικής και της ελπίδας, για βιώσιμο περιβάλλον. Οι τοπικές ηγεσίες αξίζει να επενδύσουν πολιτικά σ' ένα τέτοιιο όραμα και σχέδιο ανάπτυξης. Το παράδειγμα με τις Πράσινες Στέγες - Περιβαλλοντικά Οφέλη Η επιχειρηματικότητα για το πρασίνισμα τα πόλης μπορεί επίσης να ξεκινήσει από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το παράδειγμα με την πολιτική για τις πράσινες στέγες είναι χαρακτηριστικό. Σε μεγάλη κλίμακα, οι πράσινες στέγες βελτιώνουν την ποιότητα της ατμόσφαιρας (παράγουν οξυγόνο, φιλτράρουν τη σκόνη), αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της Επίδρασης της Αστικής Θερμικής Νησίδας (το φαινόμενο της αύξησης της θερμοκρασίας στο κέντρο της πόλης σε σχέση με τα προάστια), και συμβάλλουν στην ορθολογική διαχείριση του νερού και την ισόρροπη αστική διαβίωση (βιότοπος για πουλιά, πεταλούδες, ενδημικά φυτά). Οφέλη στην ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Οι πράσινες στέγες προσφέρουν εξαιρετική θερμο-υγρο-ηχο-μόνωση. Σε ένα καλά μονωμένο κτίριο η χρήση του air-condition και του καλοριφέρ μειώνεται. Πράσινη επιχειρηματικότητα στον τομέα της διατροφής, Ο Δήμος ως δημόσιος χώρος και θεσμός μπορεί να παρέμβει ακόμη και στο πεδίο διατροφικό πρότυπο και υγεία. Μπορεί να παρέμβει προσαρμόζοντας τις δικές του προμήθειες, αλλά και στα σχολεία σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Νέας Γενιάς. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση εδώ παίζει σημαντικό ρόλο στη διαβούλευση αλλά και στη δημιουργία τοπικών αγορών με βιολογικά προϊόντα ποιότητας. Τέλος, με την ώθηση της αυτο-οργάνωσης στις συνέργειες ομάδων ενεργών πολιτών του αστικού χώρου (περιβαλλοντικές και πολιτιστικές οργανώσεις), με ομάδες αγροτών οργανωμένες σε μη κερδοσκοπικές εταιρείες για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και οικονομίας, που σε τελική ανάλυση μπορεί να στηρίξει την καινοτόμα πρωτογενή παραγωγή. Πράσινη επιχειρηματικότητα στον τομέα της ανακύκλωσης, Ο κατεξοχήν κλάδος πράσινης επιχειρηματικότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορεί να θεωρηθεί η ανακύκλωση. Να αντιμετωπιστεί η διαχείριση των σκουπιδιών ως πρώτη ύλη και οι σκουπιδότοποι ως χώροι παραγωγής ενέργειας. Πρέπει να επισημάνουμε ότι σε αυτό το επίπεδο, ο Δήμος Πατρών έχει μια προϊστορία και είναι από τους πρώτους Δήμους στην Ελλάδα που έχουν επενδύσει στην ανακύκλωση. Τώρα, η πολιτική αυτή σχεδιάζεται να ενισχυθεί από την οικιακή κομποστοποίηση. Και αυτό μπορεί να δώσει ώθηση στην οικοδιαχείριση. Με βάση τις παραπάνω θεματικές και την ανάπτυξη του πράσινου τουρισμού - οικοτουρισμού, ο Δήμος Πατρών, σε συνεργασία με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους ενεργούς πολίτες, πραγματικά μπορεί να γίνει παράδειγμα για τις οριζόντιες συνεργασίες πράσινης ανάπτυξης στην Ελλάδα, αξιοποιώντας και το επιστημονικό πάρκο που διαθέτει το Πανεπιστήμιο Πατρών. Πράσινη επιχειρηματικότητα στον τουρισμό, Κάθε πόλις μπορεί να δημιουργήσει ένα θεματικό πάρκο που θα αναδεικνύει το φυσικό περιβάλλον, την παράδοση, τον πολιτισμό. Με αυτές τις ενέργειες μπορεί να δοθεί ώθηση στον οικοτουρισμό, αγροτουρισμό και τα τοπικά βιολογικά προϊόντα. Με κίνητρα για να υπάρξουν ξενοδοχεία και καταστήματα με πράσινες προδιαγραφές. Ο Δήμος Πατρών μπορεί να δημιουργήσει ένα τέτοιο πλαίσιο πράσινου τουρισμού, αναδεικνύοντας την προστατευόμενη περιοχή του ΠΑΝΑΧΑΪΚΟΥ. Παρεμβάσεις στην προσφορά και τη ζήτηση πράσινων προϊόντων Λαμβάνοντας υπόψη ότι, η ρύθμιση της αγοράς δεν γίνεται όσο θα θέλαμε εμείς ελεύθερα από την ζήτηση, αλλά καθορίζεται κι αυτή και οι επιθυμίες μας από το καταναλωτικό πρότυπο που μας έχει επιβληθεί όπως ορίζουν οι μεγάλες εταιρείες με τις διαφημίσεις και με προσφερόμενα προϊόντα. Είναι γνωστόν ότι δεν μπορείς να ζητάς προϊόντα στην αγορά που δεν υπάρχουν διαθέσιμα και βρίσκονται μόνο στο πειραματικό, δειγματοληπτικό στάδιο και δεν έχουν γίνει οι απαιτούμενες επενδύσεις για μαζική παραγωγή. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΣΜΟΥ Δεν μπορείς να οραματίζεσαι πράσινες πόλεις όταν δεν υπάρχουν εταιρείες και Δήμοι να επενδύσουν π.χ. στις πράσινες πόλεις π.χ. ανακύκλωση, στην ενέργεια στα βιοκλιματικά κτίρια. Γι' αυτό, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι η διαδικασία της προσφοράς στην Πράσινη Επιχειρηματικότητα, είναι εξίσου καθοριστική με τη ζήτηση και ενισχύεται μέσα από συλλογικές διαδικασίες που προωθούν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι οποίες μπορούν να επιδράσουν στο κράτος, στην τοπική αυτοδιοίκηση και στις ίδιες τις επιχειρήσεις, ώστε να επιλέξουν και να επενδύσουν εκείνες με τη σειρά τους στην πράσινη επιχειρηματικότητα. Εάν συμφωνήσουμε όλοι ότι η πράσινη επιχειρηματικότητα είναι η μακρόπνοη και ριζική λύση μπροστά στην παγκόσμια περιβαλλοντική και οικονομική κρίση τότε, η διαβούλευση, ο εθελοντισμός, η συμμετοχή των ενεργών πολιτών και ο σχεδιασμός δράσεων οριζόντιας συνεργασίας είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να προλάβουμε την γενίκευση της κρίσης, πριν να είναι αργά για το παγκόσμιο σύστημα και τον πλανήτη. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να επιδράσει λοιπόν στην κατεύθυνση των επενδύσεων σε μια πόλη. Μπορεί να κάνει πράσινο παρεμβατισμό. -Τα οφέλη για την τοπική κοινωνία είναι ουσιαστικά από τη διασπορά των επενδύσεων σε μικρότερες επενδύσεις, σε επενδύσεις που εμπλέκεται η τοπική κοινωνία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται και η τοπική αγορά. Το ίδιο συμβαίνει και με τη διαδικασία ανακύκλωσης και της επιχειρηματικότητας στο πράσινο και τις πράσινες στέγες. Σημαντική επίδραση υπάρχει, επίσης, σε σχέση με το περιβάλλον και την αγορά. Πράσινες πόλεις σημαίνει προώθηση των πράσινων επενδύσεων και της πράσινης επιχειρηματικότητας και αυτό συνθέτει το ηθικό πλεονέκτημα για τη σωτήρια της γης, αλλά και τη βιωσιμότητα της πόλης. Ανακεφαλαιώνοντας σχετικά με το Δημοτικό παρεμβατισμό στην πράσινη επιχειρηματικότητα με τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών μπορούμε να διαγνώσουμε ήδη μια σειρά κατακερματισμένων δράσεων που γίνονται από διάφορους δημόσιους φορείς και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς όμως συνοχή και συντονισμό της πολιτικής σε αυτόν τον τομέα. Για παράδειγμα από άλλα Υπουργεία διατίθενται οι πόροι και άλλοι οργανισμοί έχουν την ευθύνη της προστασίας του περιβάλλοντος. Τα κρατικά και ιδιωτικά λόμπι κυριαρχούν ακόμη στην περιβαλλοντική πολιτική της χώρας. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει με τη δημιουργία μιας πολιτικής ατζέντας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για το περιβάλλον. Πολλές φορές η συζήτηση για το αστικό περιβάλλον γίνεται μεταξύ διοικούντων και τεχνοκρατών επιστημόνων. Αυτό είναι πολιτικό λάθος εάν και στη συζήτηση αυτή δεν μπαίνει και η κοινωνία μέσω των οργανώσεων πολιτών. Γιατί τα προβλήματα τελικά αυτές οι πρακτικές της απουσίας του κοινωνικού παράγοντα και της πολιτικής προς χάρη των συντενιών. Κινητοποίηση ανθρωπίνων πόρων Η κινητοποίηση των ανθρώπινων πόρων προϋποθέτει, πριν από όλα, τοπικό όραμα και σχεδιασμό. Το όραμα αυτό είναι απαραίτητο για να δώσει νόημα και ενεργητικότητα στον «εθελοντισμό» της τοπικής κοινωνίας, την επέκταση της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης ώστε να την κινητοποιήσουν, οι τεχνοκράτες στη συνέχεια είναι απαραίτητοι για το σχεδιασμό, τις μελέτες και την οργανωτική κουλτούρα, που χρειάζεται για να αναπτυχθεί με σχέδιο η τοπική οικονομία. Αυτές οι δυο κατηγορίες υποκειμένων πηγαίνουν μαζί και ανοίγουν το δρόμο πριν έλθουν οι επιχειρηματίες  να επενδύσουν σε τομείς που δε θα το έκαναν από μόνοι τους χωρίς να υπάρχουν οι υλικές και ανθρώπινες υποδομές. Οι επενδύσεις έρχονται συνήθως μετά, τις υποδομές όταν υπάρχουν αυτές οι άυλες προϋποθέσεις και η κατάλληλη προβολή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων μιας περιοχής. Οι Δήμοι μπορούν ν' αναδείξουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής τους μέσα από την εκπόνηση επιχειρηματικών σχεδίων. Οι εθελοντές για το περιβάλλον και τον πολιτισμό στα πλαίσια των μη κυβερνητικών οργανώσεων, μπορούν να φέρουν ιδέες και προτάσεις όπως ήδη κάνουν πολλές οργανώσεις αν και όχι τόσο συντονισμένα. Η σημασία του Κοινωνικού Κεφαλαίου Το Κοινωνικό Κεφάλαιο διακρίνεται από την έννοια του ανθρώπινου κεφαλαίου όχι από τις ατομικές μόνο, αλλά και από τις συλλογικές ικανότητες και ως εκ τούτου είναι το κλειδί της πράσινης ανάπτυξης.  Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι μια σωρευμένη άυλη αξία γνώσης, εμπιστοσύνης, συντονισμού και ενότητας, που συγκροτείται σε μια κοινότητα και «ταμιεύεται» σε μία υποθετική τράπεζα χρόνου και δεξαμενή σκέψης προς κοινό όφελος. Είναι παραγωγός του υποκειμένου της τοπικής ανάπτυξης.  Προσφέρει μια διαρκή μεταφορά και ρευστότητα γνώσης προς όφελος της παραγωγικότητας σε προϊόντα και υπηρεσίες σε υλικά και άυλα αγαθά. Αυτό σήμερα θα μπορούσαμε να το δούμε ανάγλυφα στις ηλεκτρονικές διαδραστικές βιβλιοθήκες, όπως "Wikipedia", που λειτουργεί διαδραστικά στο internet. Το Κοινωνικό Κεφάλαιο είναι βασικός συντελεστής της Τοπικής Ανάπτυξης. Αυτός ο συλλογικός χώρος της ανθρώπινης έκφρασης και δραστηριότητας συγκροτεί τρεις βασικές αξίες του κοινωνικού κεφαλαίου εμπιστοσύνη, συνεργασία, αλληλεγγύη και εμπνέεται από μετα-υλικές ανθρωπιστικές αξίες της εθελοντικής προσφοράς για οικολογική και κοινοτική δράση. Υπό την έννοια αυτή, το κοινωνικό κεφάλαιο μπορεί να εννοηθεί ως πόρος που έχει την πηγή του στη συλλογική δράση και μπορεί να έχει αποτελέσματα σε ευρύτατη οικονομική και κοινωνική κλίμακα, που σ' αυτή την έκταση συγκροτείται πρώτη φορά στην ιστορία, κι αυτό μπορεί καλύτερα να το αξιοποιήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή έχει γίνει εφιάλτης των κυβερνήσεων. Το περιβάλλον έχει γίνει μόδα στην επικοινωνία και πολλοί για να λανσάρουν ένα προϊόν βάζουν λίγο επίχρισμα για την κοινωνική εταιρική ευθύνη το περιβάλλον, καιρός είναι αυτή η μόδα να περάσει στην πραγματική οικονομία. Το ζήτημα έτσι είναι η πραγματική δραστηριότητα για το περιβάλλον να μπει στην ημερήσια διάταξη. Μια δραστηριότητα που κατ' ανάγκη περνάει μέσα από την πράσινη οικονομία κι αυτή με τη σειρά της προϋποθέτει την πράσινη επιχειρηματικότητα. Τέλος, η πράσινη επιχειρηματικότητα προϋποθέτει πολιτικές επινοήσεις, επενδυτικές επινοήσεις, ικανά στελέχη και ικανό κοινωνικό κεφάλαιο που μπορεί να προσανατολίσει και οικονομικό κεφάλαιο στις πράσινες επενδύσεις. Αυτή είναι η πρόκληση του καιρού μας για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ Για να ανταποκριθεί σε αυτό το πλαίσιο της οριζόντιας συνεργασίας ο χώρος της οικολογίας και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών χρειάζεται ένα νέο οργανωτικό σχέδιο στη βάση της κοινωνίας. Δεν αρκούν οι λομπίστικες οργανώσεις και τα δίκτυα με τους κατακερματισμένους στόχους περιβαλλοντικής ευαισθησίας και τους ακτιβισμούς που καταγγέλλουν αποσπασματικά την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Δεν αρκεί αυτό το επίπεδο οργάνωσης για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή και το εκρηκτικό μείγμα υποβάθμισης αστικού περιβάλλοντος και φτώχειας. Χρειάζεται συμμετοχική οικολογία από όλους τους ενεργούς πολίτες με πρόσημο την πράσινη ανάπτυξη για όλους. Αυτό σημαίνει οριζόντιες συνεργασίες παντού. Οριζόντιες συνεργασίες με όλα τα δίκτυα που αγωνίζονται για το περιβάλλον. Οριζόντιες συνεργασίες των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτή είναι η πρόκληση για τις οικολογικές οργανώσεις που δεν περιορίζονται να βλέπουν μόνο «το δέντρο» αλλά και το δάσος ολόκληρο. Αυτή είναι η πρόκληση και για την Τοπική Αυτοδιοίκηση να μην καθηλωθεί μόνο στην καθημερινότητα αλλά να αρθεί πάνω από τη σημερινή στασιμότητα και να δει τη μελλοντικότητα της βιώσιμης πόλης. Έχουμε ηθική υποχρέωση να διατηρήσουμε τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες σε σχέση με το περιβάλλον. Ο Δήμος Πατρών μετέχει στο Ευρωπαϊκό δίκτυο για τις πράσινες πόλεις, χρειάζεται όμως μια τοπική πράσινη ατζέντα, κι αυτό νομίζω ότι ξεκινάει σήμερα με βάση τη συνεργασία με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους κοινωνικούς φορείς. Και θα κλείσω λέγοντας αυτό που αναφέρει ο πρόεδρος Συντονισμού της Ατζέντας 21 της Ιταλίας, ότι οι πόλεις και τα εδάφη είναι ο κινητήρας της οικονομίας και το εργαστήριο της κοινωνικής και πολιτικής εξέλιξης.