ΨΩΦΙΔΑ -ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΝΟΤΙΩΣ ΤΟΥ ΕΡΥΜΑΝΘΟΥ

 

 ΨΩΦΙΔΑ

Γεωγραφική Περιγραφή

 
Η Αρχαία Ψωφίδα ήταν χτισμένη στο κέντρο και βορειοδυτικά της Πελοποννήσου, νοτίως της οροσειράς του Ερυμάνθου, ακριβώς στη συμβολή των τριών νομών Αχαΐας, Ηλείας και Αρκαδίας, αλλά και των τρίων παραποτάμων του Ερυμάνθου. Η θέση αυτή βρίσκεται στο ενδιάμέσο της εθνικής οδού Πατρών-Τριπόλεως, απέχουσα 90 χιλ. από την Πάτρα, 70 χιλ. από την Τρίπολη, 50 χιλ. από τα Καλάβρυτα και 57 χιλ. από την Αρχαία Ολυμπία. Στο σημείο αυτό,διασταυρώνονται επίσης και οι οδοί Ολυμπίας - Καλαβρύτων και Πάτρας - Τρίπολης και σήμερα είναι η έδρα του ∆ήμου Αροανίας.

Η γεωγραφική αυτή θέση είναι πολύ σημαντική αν αναλογιστεί κανείς ότι βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου, και είναι η μοναδική δίοδος ανάμεσα στην οροσειρά του Ερυμάνθου και Αφροδίσιου όρους, και αναγκαστικό πέρασμα από τη δυτική προς την ανατολική πλευρά της Πελοποννήσου. Στην αρχαιότητα, από εκεί περνούσε και η κεντρική οδό που συνέδεε το λιμάνι της Κυλλήνης με τις ανατολικές αρχαίες πόλεις Τεγέα, Νεμέα, Κόρινθο, Άργος και Μυκήνες . Η Κυλλήνη στα δυτικά της Πελοποννήσου ήταν το λιμάνι που εξυπηρετούσε την Ψωφίδα αλλά και ολόκληρη την Β∆. Αρκαδία.
Την Ψωφίδα, επίσης , μπορούμε να την προσδιορίσουμε γεωγραφικά από τη θέση που κατέχει στο κέντρο της παραποτάμιας χώρας του Ερυμάνθου, ο οποίος αφού διατρέχει 50 χιλιόμετρα περίπου, χύνεται στον Αλφειό ποταμό, πλησίον της Αρχαίας Ολυμπίας. Η στρατηγική γεωγραφική θέση της Ψωφίδας προφανώς ήταν και η βασική προϋπόθεση που στο χώρο αυτό αναπτύχθηκε από την προϊστορική αρχαιότητα ως και τη φραγκοκρατία, η σημαντική "Πόλη- Κράτος" της αρχαίας Ψωφίδας που άκμαζε συνεχώς πάνω από δύο χιλιετηρίδες.
Στην προϊστορική εποχή και την κλασική αρχαιότητα η πόλη αναφέρεται από τους ιστορικούς Πολύβιο, Παυσανία, Στράβωνα κλπ, ως μεγάλη οχυρούπολη. Άλλωστε, η πρώτη της ονομασία Ερύμανθος, σημαίνει ετυμολογικά οχυρούπολη. Ο περιτειχισμένος χώρος αυτής ήταν 1 1 /2 τετ. χιλ., με τείχος πάχους τριών μέτρων, ενώ τα λείψανα της ερειπωμένης πόλης μπορούμε να διακρίνουμε σε πολλά σημεία ακόμη και σήμερα. Για μια περίοδο μάλιστα αναφέρεται ως μια από τις μεγαλύτερες αρκαδικές πόλεις, της οποίας η περιτείχιση ήταν μεγαλειώδης και απόρθητη. Στο κέντρο αυτής δεσπόζει κωνοειδή λόφος, στη κορυφή του οποίου είχε κτιστεί η αρχαία Ακρόπολη, όπου στην ύστερη Βυζαντινή και Φραγκική περίοδο ανακατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ως κάστρο. Η θέση αυτή μέχρι σήμερα φέρει από τους ντόπιους, το όνομα "Παλαιόκαστρο". Έτσι, ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει πάνω την Ακρόπολη, το ερειπωμένο Κάστρο και γύρω από την πόλη λείψανα της περιτείχισης, θεμέλια και διάσπαρτους κίονες από ναούς και δημόσια κτίρια.
Το πλέον σωζόμενο μνημείο είναι ο περίβολος του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ύψους περίπου 6μ. και περιμέτρου περίπου 200μ. κτισμένο μάλλον τα ύστερα χρόνια της ενετοκρατίας. Ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που βρίσκεται εντός του τείχους είναι κτισμένος πάνω σε θεμέλια παλαιοχριστιανικού ναού, στον ίδιο χώρο όπου στην αρχαιότητα ήταν κτισμένος ο ναός της Ερυκίνης Αφροδίτης. Μέρος του υλικού του αρχαίου ναού έχει ενσωματωθεί και χρησιμοποιηθεί στο Χριστιανικό ναό και πάνω στον περίβολο του τείχους του ναού, ενώ διάφορα μέλη, (όπως κίονες και αλλά) βρίσκονται στον προαύλιο χώρο.
Η Ακρόπολη (Παλαιόκαστρο), ο περίβολος και το μοναστηριακό συγκρότημα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τα οποία είναι μεταβυζαντινής και φράγκικης ανακατασκευής - κατασκευής, αποτελούν μνημεία τα οποία μπορούν να αναδειχθούν και να προβληθούν στον επισκέπτη της περιοχής και αποτελούν στοιχεία προς τουριστική αξιοποίηση. Και αυτοί οι χώροι ενδείκνυνται να χρησιμοποιηθούν για πολιτιστικές - "φεστιβαλίκές" εκδηλώσεις και να προσελκύσουν επισκέπτες από την ευρύτερη περιοχή. Αλλά και τα μνημεία μιας μακρόχρονης περιόδου ανάπτυξης της πόλης της Ψωφίδας, μπορούν ν'αναδειχθούν ως ιστορικά - πολιτίστικά στοιχεία της περιοχής.

  Απόσπασμα από το βιβλίο «Τα χωριά νοτίως του Ερυμάνθου» του Βασίλη Τακτικού