ΒΥΔΙΑΚΙΟΝ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ

 

ΒΥΔΙΑΚΙΟΝ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
 
Το Βυδιάκι κείται εις τα Β∆ όρια του Ν. Αρκαδίας, παρά τον ποταµόν Ερύµανθον και µεταξύ των χωριών Ραχών, Μοναστηρακίου, Καρδαριτσίου και συνοικισµού Πέτα.
ΣΤΙΓΜΑ: 37,46 Βόρειον και 1,53 ∆υτικώς Αθηνών, (Χάρτης Γ.Υ.Σ.)
ΕΚΤΑΣΙΣ: 15.149 Στρέµµατα. (Ε.Σ.Υ.Ε)
ΥΨΟΜΕΤΡΟΝ: 690 µ.
Αποτελεί ∆ηµοτικόν ∆ιαµέρισµα του νεοσυστάτου ∆ήµου Κοντοβαζαίνης. Απέχει εκ Τριπόλεως, µέσω Τροπαίων - Φράγµατος, 140 χιλιόµετρα και µέσω Τουµπιτσίου - Εργοστασίου Λάδωνος, 114. Εκ Πύργου 80 χιλ.
ΚΛΙΜΑ: Η κλιµατολογική θέσις του Βυδιακίου, κειµένου εις το µεταίχµιον του "Ορεινού Μεσογειακού κλίµατος και του τοιούτου του Ιονίου Πελάγους", η µεγάλη ηλιοφάνεια, η διαυγής ατµόσφαιρα (Ευδία-Ευδιάκιον), η υψοµετρική στάθµη, το δασωµένον -κατά το πλείστον- της περιοχής, η κανονική υγρασία κ.λπ. συνθέτουν κλίµα ευκραές και άκρως υγιεινόν.
 
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
 
Το σηµερινό χωριό έχει κτισθεί επί της µεσηµβρινής κλιτύος εδαφικής εξάρσεως, η οποία απολήγει στην κορυφή "Κισσερόπετρα" (αρχαία Κρώρεια) ύψους 1.148 µ. προέκτασιν του όρους Αφροδίσιον. Υπέρκεινται του χωρίου οι συνεχόµενοι λόφοι "Πινακούλια"
(χαρακτηρισθείς από ξένους Ελβετικό τοπίο) και "Παναγιά", όπου Ναός της Κοιµήσεως της Θεοτόκου και Κοιµητήριον. Το ύψωµα αυτό ήτο η Ακρόπολις της Μυκηναϊκής πόλεως ΣΤΡΑΤΟΥ, µέρος του τείχους της οποίας και σώζεται. Ο Ορίζων του Βυδιακίου είναι ευρύτατος, υπερβαίνων σε βάθος τα 50 χιλιόµετρα. Μας είναι ορατά τα εργοστάσια Μεγαλοπόλεως, οι παρυφές του Ταϋγέτου, η Ζάκυνθος κ.λπ.
Απέναντί µας, δυτικά, το οροπέδιον της Φολόης. Από τους πρόποδες των Λαµπείων ορέων (Αστράς) µέχρι και τις καταπτώσεις των λόφων του Πουσίου, σχηµατίζει µίαν άψογη γήινη ευθεία γραµµή, που δεν κόβεται από την παραµικρή έξαρση ή πτύχωση. Το θέαµα αυτό, σε ορεινή χώρα, είναι από τα σπάνια.
 
Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ: ΒΥ∆ΙΑΚΙΟΝ
 
Κατά την επικρατέστερη γνώµη η ονοµασία του χωρίου προήλθε από την  λέξιν Ευδία, σηµαίνουσαν την γλυκείαν και διαυγή ατµοσφαιρικήν κατάστασιν. Την αιθρίαν, την καλοκαιρίαν, η οποία επικρατεί συνήθως ενταύθα. Εκ της λέξεως Ευδία προήλθε το ΕΥ∆ΙΑΚΙΟΝ. Κατά παραφθοράν δε του Ε και τροπήν του σε Β, το ΒΥ∆ΙΑΚΙΟΝ. Ιδιωµατισµός της λ. Ευδία είναι η Βιδιά, εξηγούσα και την µε γιώτα (ι) γραφήν του ονόµατος ΒΙ∆ΑΚΙΟΝ. Υπάρχει και ασθενής εκδοχή το όνοµα να προέρχεται από το "βίδι", το φυτόν Γαύρος ο βετουλοειδής, απαντώµενον ενταύθα.
 
Υ∆ΡΕΥΣΙΣ
 
Σαρανταπέντε διάσπαρτες πηγές στην περιοχή µας. Τρεις από αυτές υδρεύουν το Βυδιάκι µε άφθονο, δροσερό και χωνευτικό νερό.
 
ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ
 
Καθηµερινή (πλην Σαββάτου) λεωφορειακή συγκοινωνία µε Τρίπολιν -Πύργον. Πλήρως, ή µερικώς ασφαλτοστρωµένοι δρόµοι οδηγούν από Βυδιάκι προς Καρδαρίτσι - Παραλογγούς - Τριπόταµα, προς Μοναστηράκι - Κοντοβάζαινα - Τουµπίτσι - Τρίπολιν - Πύργον, προς Ράχες - Χώραν.
Η ζεύξη του Ερυµάνθου στη θέση "Ντάλοµη", θα µας φέρει συντοµότερα προς Κούµανι - Πάτρας - Πύργον.
 
ΜΥΘΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
 
Κατά τις αρχαίες Ελληνικές δοξασίες, πρώτος άνθρωπος υπήρξε ο Πελασγός. Εγεννήθη από τα σπλάχνα της Γης, εις την Αρκαδίαν και έγινε γενάρχης των ανθρώπων. Από τον Πελασγόν η Αρκαδία ωνοµάζετο πριν Πελασγία. Έζησε προ της εµφανίσεως της Σελήνης, γι αυτό και οι Αρκάδες ελέγοντο Προσέληνοι (Προέλληνες). Ο Πελασγός, εκ της νύµφης Κυλλήνης, εγέννησε τον Λυκάονα, σύγχρονον του Κέκροπος. Ο Λυκάων, έκτισε την πρώτην, εις τον κόσµον, πόλιν, την θυγατέρα την νύµφην Καλλιστώ, σύντροφον της Αρτέµιδος. Εκ του ∆ιός και της Καλλιστούς εγεννήθη ο Αρκάς, µε τα δραµατικά επακόλουθα για την Καλλιστώ, µεταµορφωθείσαν εις ΄Ακρτον και Αστερισµόν.
Ο Αρκάς, από την Λεάνιραν, απέκτησε τους Αφείδαντα και ΄Ελατον, από δε την νύµφην Ερατώ τον Αζάνα. Κατά την διανοµήν του Αρκαδικού βασιλείου ο Αζάν έλαβε την εξ αυτού ονοµασθείσαν Αζανίαν, χώραν περιλαµβάνουσαν το Β∆ τµήµα της Γορτυνίας και την σηµερινή επαρχίαν Καλαβρύτων. Ένεκα της αφορίας της γης τους οι σκληροτράχηλοι Αζάνες έτρωγαν και βελανίδια (ήµερης δρυός). Ενδεικτικός και ο ∆ελφικός, προς τους Σπαρτιάτες, χρησµός: (776 π.Χ)Αρκαδίαν κτάσθαι αιτείς; Μέγα αιτείς. Ου σοί την δώσω. Αρκάδες Αζάνες βαλανηφάγοι κωλύσουσί σε". Οι Αζάνες, ως και οι λοιποί Αρκάδες, κατετάσσοντο µισθοφόροι στους στρατούς άλλων πόλεων. Ήσαν δε περιζήτητοι διότι ήσαν περίφηµοι πολεµισταί. "Ανέρες αγχιµαχηταί. Επιστάµενοι πολεµίζειν" (Ιλιάς Β. 604, 611) Καθόλου περίεργον ότι στην Αρκαδία εγεννήθη ο Κολοκοτρώνης.
 
Η ΣΤΡΑΤΟΣ
 
Πόλις της Αζανίας ήτο η υπό των Οµήρου, Στράβωνος, Πολυβίου, Παυσανίου, αναφεροµένη, Στράτος, κάτωθεν της ακροπόλεως της οποίας εκτίσθη µεταγενεστέρως το Βυδιάκιον. Η παρουσία της Στράτου, εις την εποχήν µας, µαρτυρείτε από τµήµα τείχους της ακροπόλεώς της, από λαξευτούς και εγχαράκτους λίθους, αποκαλυφθείσαν υδατοδεξαµενήν, αρχαία νοµίσµατα, πλήθος πηλίνων τεµαχίων, χάρτην του Νέου Αναχάρσιδος, περιγραφάς περιηγητών κ.λπ. Εδώ, κατά την λατρεία του Σεπτού Ελληνικού Πανθέου, ανεπέµπετο ο ύµνος: "Χαίρε Ζεύ Βασιλεύ και σάω (σώζε) Αρκαδίαν".
Εδώ ελατρεύθη εντόπιος θεός, ο Παν."Πάνα καλώ κρατερόν, νόµιο, κόσµοιο το σύµπαν..."
Εκ του ονόµατός του ευστόχως ονοµάσθη ο, κατά το έτος 1836,
συσταθείς εδώ, ∆ήµος Πανιών. Τον Πάνα συνεχίζουν να τιµούν ο Αρκάδες βαπτίζοντες τα παιδιά τους: Πάνος.
Οι κάτοικοι της Στράτου ακολούθησαν τον ∆ιόνυσον, εις την, κατά των Ινδιών, εκστρατείαν του. (Νόνος: ∆ιονυσιακά). Οµού µε τους κατοίκους οκτώ ακόµη Αρκαδικών πόλεων, "εκστράτευσαν επό Τροίαν", υπό τον Αγαπήνορα, µη επιστρέψαντες, αφού πληγέντες υπό θυέλλης, κατά την επιστροφή, ερρίφθησαν εις Κύπρον, γενόµενοι εκεί οικισταί της Πάφου. "Και Πάφου τε Αγαπήνωρ εγένετο οικιστής". (Παυσ. Αρκαδικά 5,2).
Παρόντες οι Στρατινοί και εις τα Μηδικά. Από την Στράτον ο Σπαρτιάτης Βασιλεύς Παυσανίας, κατά τον Πελοποννησιακόν πόλεµον, εβάδισε κατά της Ηλείας. Από εδώ, κατά τον Αρκαδοηλειακόν πόλεµον (365-364 π.Χ.), οι Αρκάδες διέβησαν τον Ερύµανθον και ανακατέλαβον τον Αρκαδικόν Λασιώνα, νι-κήσαντες τους Ηλείους και καταδιώξαντες αυτούς µέχρι Ολυµπίας. Οι Ολυµπιακοί Αγώνες του 364 π.Χ. ετελέσθησαν υπό την διεύθυνσιν των Αρκάδων. Με την συµµαχίαν τους, το 330 π.Χ Αρκάδες και Ηλείοι, αφιέρωσαν εις την Ολυµπίαν το περίφηµον Πραξιτέλειον άγαλµα του Ερµού. Κατά τον Συµµαχικόν πόλεµον (220-217 π.Χ.) οι Ηλείοι, µε βοηθούς τους Αιτωλούς, κατέλαβον τον Λασιώνα την Ψωφίδα και την Στράτον. Οι Αχαιοί προσεκάλεσαν τον Βασιλέα της Μακεδονίας Φίλιππον τον Ε. ο οποίος κατάλαβε την περιοχήν, κατέστρεψε την Ψωφίδα και απέδωσε την Στράτον εις τους Θελπουσίους.
 
 
Η ΓΕΩ∆ΑΙΤΙΚΗ ΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΟΥ
 
Σύµφωνα µε το, εκπληκτικής τελειότητος, σύστηµα Γεωµετρικού - Γεωδαιτικού τριγωνισµού του Αρχαίου Ελληνικού χώρου, υπό των Προγόνων µας, η Στράτος ευρίσκεται στην αυτή ευθεία µε τις πόλεις: ΟΛΥΜΠΙΑ - ΣΤΡΑΤΟΣ - ΨΩΦΙΣ - ∆ΕΛΦΟΙ
ΗΛΙΣ - ΕΦΥΡΑ - ΣΤΡΑΤΟΣ – ΚΑΟΥΣ - ΣΤΡΑΤΟΣ - ΘΕΛΠΟΥΣΑ - ΣΠΑΡΤΗ.......
Εις το κέντρον του κύκλου που σχηµατίζουν οι πόλεις:
ΨΩΦΙΣ - ΘΑΛΙΑ∆ΕΣ - ΘΕΛΠΟΥΣΑ - ΤΡΙΤΑΙΑ.....
Εις την κορυφήν του Ισοσκελούς τριγώνου, απέχουσα εξ ίσου από
∆ΕΛΦΟΥΣ 522,2 στάδια -ΣΠΑΡΤΗΝ 522,5 στάδια (Χάρτες Ε.Σ.Υ.Ε.)
Η λέξις "ΣΤΡΑΤΟΣ" σε αριθµόν δίδει 1.171. Αλλά 1.171 δίνουν και οι λέξεις:
ΠΑΝ - ΣΟΦΟΣ (ΠΑΝΣΟΦΟΣ) - Ο ΖΕΥΣ ΠΑΤΗΡ (Ιδέ πλείονα εις το βιβλίον µου: ΒΥ∆ΙΑΚΙΟΝ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ - Η ΕΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΜΟΥ)  ΜΕΣΑΙΩΝ.
Κατά την εισβολήν των (396 µ.Χ) οι Γότθοι του Αλαρίχου, "συνεπικουρούµενοι υπό των Μοναχών, επιθυµούντες να καταφέρουν κατά των ειδωλολατρών πληγήν καιρίαν, κατέστρεψαν τα ιδρύµατα της αρχαίας Θρησκείας, άνδρας ηβηδόν αποσφάττοντες..." (Παπαρρηγόπουλος), Περιορισθέντες υπό του Στελίχωνος εις το Φολοϊκόν οροπέδιον, εις τα µεθόρια της Ηλιδος και της Αρκαδίας, εδήλωσαν ερηµώσαντες την, ένθεν και ένθεν του
ποταµού Ερυµάνθου, περιοχήν. Την Βυζαντινήν κυριαρχίαν ακολουθεί η Φραγκοκρατία (1204 και εξής).
Κατά αυτήν και κατά τις εναλλαγές κυριάρχων φεουδαρχών, η περιοχή µας ανήκε οτέ µεν σε ένα από τα 28 ιπποτικά τιµάρια της Υψηλής Βαρωνίας της ΄Ακοβας των Βιλλεαρδουίνων, οτέ δε εις τους εκείθεν του Ερύµανθου Φράγκους ή Καταλανούς ηγεµόνες. (W. MILLER: Φραγκοκρατία στην Ελλάδα).
Το 1430 και µέχρι το 1460 η περιοχή ανέπνευσε υπό τους Παλαιολόγους.
Από το 1460 παρουσιάζονται οι Τούρκοι.Ζ Ήλθαν σε σύγκρουση µε τους Ενετούς, στις οχυρωµένες εµπορικές τους βάσεις. Η Πελοπόννησος εξεσηκώθη υπέρ των Ενετών.
Οι Αρκάδες υπό τον Πέτρον Μπούαν.
 
 
ΤΟ ΒΥ∆ΙΑΚΙΟΝ
 
Και παρουσιάζεται το Βυδιάκιον. Το χωριό µας φαίνεται να συνηκίσθη κατά την ταραγµένην αυτήν εποχήν των αγώνων Ελλήνων και Ενετών κατά των Τούρκων. Εκτίσθη, στα µέσα του 16ου αιώνα, σε δυσπρόσιτη και αφανή τοποθεσία, στην πλαγιά της αριστερής όχθης του π. Ερυµάνθου. Στο "Παλιοβύδιακο", δυτικά του σηµερινού χωριού. Οι πρώτοι κάτοικοι ήρθαν από Γορτυνίαν, Ηλείαν, Αχαϊαν, Κορινθίαν, ή και Μικράν Ασίαν. Φεύγοντες την εχθρικήν δίωξιν και την αναταραχήν, εκ των Ενετοτουρκικών πολέµων, ήρθαν και απάγγιασαν εδώ. Μικροικισµός έγινε και στη θέση "Παλιόσπιτα". Η εκεί Αγία Μαρίνα, ο Αη Γιώργης
και ο Αη Νικόλας στον Κισσό, φαίνεται πως χτίστηκαν τότε. Κατά την δεύτερη Τουρκοκρατία (1715-1821), το χωριό µας µετετοπίσθη στο κάτω άκρον του σηµερινού, στην Κάτου Ρούγα, όπου ακόµη διακρίνονται τα χαλάσµατα των πρώτων εκείνων οικίσκων. Σε ψηλότερη και δεσπόζουσα θέση εκτίσθη ο πύργος του Αγά και πλησίον µεγάλη αποθήκη, για την συγκέντρωσιν των, εκ της φορολογίας, προϊόντων. Η αποθήκη εκείνη, µε την απελευθέρωσιν, διερρυθµίσθη και έγινε, µέχρι το 1969, ο Μητροπολιτικός µας Ναός του Αγίου ∆ηµητρίου.
Κατά την διέλευσιν των γενναίων του Ανδρίτσου (1792), από Ταινάρου προς Βυστίτσαν (Αίγιον), το Βυδιάκι εδεινοπάθησε από τους Τούρκους,για την βοήθειαν που προσέφερε στους οµοεθνείς.
Με τις εχθροπραξίες του Βελή πασά κατά των Αλή Φαρµάκη - Κολοκοτρώνη, στο Μοναστηράκι (1808), το Βυδιάκι και το Καρδραρίτσι, φίλα προσκείµενα προς τους τελευταίους, κατεστράφησαν υπό του Βελή. Ζαπίτες" του Βυδιακίου, κατά την Τουρκοκρατίαν, ήσαν οι Τουρκαλβανοί Λαλαίοι. Και ήσαν αυτοί αγριώτεροι στους Γορτυνίους παρά στους Ηλείους, "γιατί οι άγριοι Γορτύνιοι ήθελαν καυγά, τους έµπαιναν στο ρουθούνι". Συνήθης εξευτελισµός των Βυδιακιτών Ραγιάδων ήταν να στέλλωνται από τον ντόπιο Αγά, στο Λάλα (πέντε ώρες πορεία) "για µια πρέζα ταµπάκο". Βυδιακίτες εν Ρωσία αναφέρονται Μέλη της Φιλικής Εταιρείας. 
Στην προεπαναστατικήν περίοδον έντονος υπήρξε η δράσις των Βιδιακιτών: ∆. Βασιλακόπουλος - Κυπουρός, Θαν. Καράµπελας, Αφοί Μπουµαίοι κ.α.
 
 
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
 
"Άµα ήχησεν η, κατά των εχθρών της Πατρίδος, σάλπιγξ", τριάντα οπλοφόροι Βυδιακίτες, µε οπλαρχηγόν τον Πανάγον Αθανασόπουλον - Καψαλιάρην και Σηµαιοφόρου του Κοσµάν Γιοβάνην, επολέµησαν εις την περιώνυµον µάχην Πουσίου Λάλα, τον Ιούνιον 1821. Οι Αιγύπτιοι του Ιµπραήµ επανειληµµένως ελεηλάτησαν το χωριό µας, απαγαγόντες κατοίκους και ζώα στην Τριπολιτσά. Στο επάρατο "προσκύνηµα", οι Βυδιακίτες επειθάρχησαν στου "Γέρου" την εντολή. Αντιστάθηκαν παρελκυστικώς στις προτάσεις και απειλές (Ιούλιος 1827) των στρατοπεδευµένων απέναντι, στα ∆ιβραίϊκα αµπέλια, Αιγυπτίων του ∆ελή Αχµέτ και των προσκυνηµένων του Νενέκου. Με την έγκαιρον δε άφιξιν του Γενναίου Κολοκοτρώνη, εξόρµησαν µαζί του στα "∆εντρούλια", (Βυδιακίτικο γεφύρι ∆οµοκού), ενίκησαν και ανέτρεψαν τα επιχειρήσαντα να περάσουν στην Γορτυνία, εχθρικά τµήµατα, "φονεύσαντες  25 εχθρούς, συλλαβόντες τρεις και δυο άτια. Έλληνες εφονεύθησαν τρεις".
(Επιστολή Γενναίου) Κατά τον Μεγάλον Αγώνα, ως πιστοποιούν οι Σισίνης, ∆εληγιάννης, 
Πλαπούτας, Κολοκοτρώνης, Πετµεζάς, Χατζηχρήστος, επώνυµοι και ανώνυµοι Βυδιακίτες, "έλαβαν πραγµατικόν µέρος εις τας µάχας Πουσίου, εις Πάτρας, Κόρινθον, Τρίκορφα, Μεσολόγγιον, Αθήνας, Σαβάλλια, Κάστρο Χλουµούτζι, µέχρι παύσεως του πολέµου". Κατά τους νεωτέρους Αγώνες οι Βυδιακίτες υπηρέτησαν εις τον Εθνικόν Στρατόν ως Αξιωµατικοί, Υπαξιωµατικοί, Στρατιώται, Ναύται και Σµηνίται. Εις είκοσι εννέα εξ Αυτών  ανάµεσά τους Αντισµήναρχος και Ταγµατάρχης  έλαχεν ο κλήρος να µη επιστρέψουν. Να τιµήσουν την στολήν Των και να ενταφιασθούν µε αυτήν, µέσα, ή πέρα από τα σύνορα της Πατρίδος. Το επιβλητικόν ΗΡΩΟΝ, στην κεντρικήν πλατείαν του Βυδιακίου τιµά την θυσίαν Των.
 
Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ Ο ΘΡΥΛΟΣ
 
Ο Τόπος µας, όσο κι αν δεν µυρµηγκιάζει σήµερα -όπως άλλοτε- από δουλευτές της γης, τσοπάνηδες, κοπάδια, σαλαγήµατα, βελάσµατα, κουδούνια, σφυρίγµατα, όσο έρηµος κι αν φαίνεται στις εξοχές του, κατοικείται παντού.
Από την Μυθολογία, τη δράση των Αρχαίων, των Βυζαντινών, των Φουστανελλοφόρων του 21. Είναι ποτισµένος από παραδόσεις. Παντού εδώ υπάρχει το παραµύθι, αληθινό ή ψεύτικο, που ζωντανεύει πηγές, ποτάµια, βουνά, ράχες.... Η Ιστορία και η Παράδοση δεν αφήνουν πουθενά τον τόπο µοναχό.
Αρχαίοι Θεοί και Ήρωες, λιτανείες από ωραίες γυναίκες, Αρµατωλοί, ποιµενίδες και ποιµένες - οι Αρκάδες ποιµένες του Πουσσέν - τριγυρίζουν εδώ στα αγαπηµένα τους µέρη.
Οι ρεµατιές που βγαίνουν τα ξωτικά. Οι Νεράιδες. Τα "Όντα" της Ιερής Ελληνικής Μυθολογίας, της τόσο παρεξηγηµένης και λοιδορουµένης. Η παρθενική ακολουθία της Αρτέµιδος. Τα σύδεντρα που ο Πάνας, κυνηγά τις Νύµφες ή ερωτοτροπεί µε την Αφροδίτη. Ο επισκέπτης εδώ θα ιδεί τον Γκρεµό που έπεσε η νύφη µε το άλογό της. Το δέντρο που σκότωσε την ποιµενίδα. Πιο πέρα η Αγία που φοβέρισε τον βλάσφηµο, που χαστούκισε τον ασεβή. Ψηλότερα στην Ακρόπολη της Στράτου, βιγλάτορας σήµερα η Παναγία, που έπνιξε στον Ερύµανθο της ακρίδας την µάστιγα, που έσωσε θαυµατουργικά Στρατιώτες στους πολέµους. Στην Κάπελη ο δύστυχος Έλληνας που, φεύγοντας τους Αιγυπτίους, σκότωσε την γυναίκα του. Η άµοιρη έγκυος που πέθανα στην κουφάλα του δέντρου. Το µικρό κοριτσάκι που, αρπαγµένο από τους Μπραϊµηδες, ευρέθη γερόντισσα, το 1921, στη Μικρά Ασία. Η σταφυλόρρογα του Χασάν Φειδά. Ο φόνος του Σούκµπεη, από τον Κολοκοτρώνη στο "Παλιόχανο", του τουρκόπουλου στου "Γληγόρη". Εδώ η πανέµορφη Μηλιά, φεύγουσα τις άνοµες βλέψεις του Μουσταφά, "κλέφτεται" µε τον ∆ηµήτρη και φεύγουν στην Πάτρα... Και έρχονται οι ξένοι τουρίστες -ξανθοί κυρίως- µε τον "Παυσανία" ή τον "Πολύβιο" στο χέρι, να  αφουγκρασθούν την αρχαία ανάσα του τόπου, για πικ νικ, µπάνιο και ράφτινγκ, στην Ντάλοµη. Η αγάπη των Γερµανών για τον Ερύµανθο τους ώθησε να προβούν και σε σχετική έκδοση γι αυτόν, στη γλώσσα τους.
 
ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ
 
Ποταµός ευεργέτης της περιοχής. Μνηµονεύεται ευφήµως από τους Αρχαίους Συγγραφείς. Κατά τον Ορφικόν, προς τον ∆ία, ύµνον (3.000 π.Χ) "Ερύµανθος λευκότατος ποταµών... " Εις τον Πολύβιον (∆.70-8, 9) "Ερύµανθος µέγας και λαύρος ποταµός, υπέρ ου πολύς και υπό πολλών τεθρύληται λόγος". Η κοίτη του, βαθειά, απόκρηµνος και πλατανοσκεπής, µε το βουερό ρόχθισµα των νερών, παρουσιάζει θέαµα και ακρόαµα άκρως ευχάριστον. Απολαυστικός στην ηρεµία του, τροµερός στις καταβασιές του. Στα καθαρά νερά του λουζόταν -κατά τον Όµηρον- η Άρτεµις, η πότνια Θηρών, µε την ακολουθία της. Αλλά κι εµείς, στους καιρούς µας στα ξάστερα λιµανάκια του. Τα χέρια και τις γευστικές πέστροφές του επαινούν και ξένοι περιηγηταί, PUCKER, LEAKE... Εκείνα τα, από αιώνων, πετρόχτιστα γεφύρια του, κοµψοτεχνήµατα της ερηµιάς, στέκουν εκεί αφρόντιστα, βουβού µάρτυρες αλλοτινών εποχών, περιµένοντας την επίσκεψη και τη στοργική µέριµνα της σηµερινής γενιάς. Χρέος όλων των Παρερυµανθίων είναι η -ακόµη και δυναµική- διαφύλαξις της φυσικής οµορφιάς και της υδρόβιας ζωής του ποταµού, όση απέµεινε ακόµη. Να διατηρηθεί ο Ερύµανθος µε την περιοχή τουκαθαρός αρρύπαντος και φυσικός, όπως τον ξέραµε από παιδιά. Χωρίς απόβλητα εργοστασίων ή αλλοίωση της κοίτης και των οχθών του µε "έργα" που θα τον δολοφονήσουν. Σεβασµός στο φυσικόν κάλλος του, την Ιστορία και την Παράδοση.
 
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΝ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝ
 
Οι επισκέπται µας που ενδιαφέρονται για τα παλιά, αφανισµένους οικισµούς, ερειπωµένα ναϊδρια, ασηµοµεταλλεία κ.λπ. έχουν στο Βυδάκι εκτεταµένο έδαφος ερεύνης. Το παλαιοχώρι Φλόκα, του οποίου οι κάτοικοι ίδρυσαν το Φλόκα Αρχαίας Ολυµπίας, ή ήρθαν στο Βυδιάκι, βρίσκεται στα όρια µας. Οµοίως οι οικισµοί Κόνταρη, Καρύδα. ∆ιάσπαρτα θεµέλια εξωκλησιών: Αγίας Παρασκευής, Αη Θανάση, Αη Νικόλα, Αγίας Μαρίνας...
Στου Κακαβά τα παλιά ασηµοµεταλλεία... Ο φυσιολάτρης, ο ορειβάτης, ο ψαράς ο κυνηγός, εδώ δεν µένουν αργοί. Το Κλήµα, οι Ζάλογγες, η Ντάλοµη, η Παραβόλα, το Κεφαλόβρυσο, το Μαγγάνι, το ανέβασµα στην Κισσερόπετρα, το ηλιοβασίλεµα από τα Πινακούλια... ακόµη το µουλάρι και ο γάιδαρος για τις παραδοσιακές µετακινήσεις, ικανοποιούν και τους πλέον απαιτητικούς.
 
ΕΟΡΤΕΣ - ∆ΙΑΣΚΕ∆ΑΣΙΣ
 
Το Βυδιάκι τελεί µε λαµπρότητα και κοσµοσυρροήν την τριήµερον πανήγυρίν του, τον ∆εκαπενταύγουστου. Εορτάζει ο Ναός µας, της Κοιµήσεως, µε την θαυµατουργόν εικόνα της Θεοτόκου. Εκλεκτές ορχήστρες προσφέρουν διασκέδασιν επί τρεις συνεχείς νύκτες. Ξεχωριστή η εορτή του Αη Γιωργιού στο, επί της οµωνύµου τοποθεσίας, εξωκκλήσι του Αγίου, µε τρέξιµο της "κουλούρας", αγώνες δρόµου µε χρηµατικά έπαθλα, τρισάγιο µε οµιλία στην Στήλη Κολοκοτρώνη κ.λπ. Η εορτή του Αγίου ∆ηµητρίου, Πολιούχου του χωριού µας, εορτάζεται επίσης µε γενικήν συµµετοχήν και διασκέδασιν.
Το Πάσχα όλα τα σπίτια “ανοιχτά”, µε τον οβελία στις αυλές, το ντόπιο κρασί και τα σµπάρα. Τα τελευταία χρόνια την όλην οργάνωσιν και τέλεσιν της πανηγύρεως και του Αη Γιωργιού, έχει αναλάβει ο, άριστα δρων, Σύλλογος των Απανταχού Βυδιακιτών. Και πάντα µε εξαιρετικήν επιτυχίαν.
Εγκάρδια φιλοξενία σε γνωστούς και ξένους προσφέρεται από τους Βυδιακίτες, οι οποίοι ουδέποτε έπαυσαν να λατρεύουν τον ΞΕΝΙΟΝ ∆ΙΑ.
 
Αθήναι 28 Φεβρουαρίου 2001
ΚΗΠΟΥΡΟΣ Ι. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
τ. ΕΠΙΘ/ΤΗΣ ∆ΗΜΟΤ. ΕΚΠ/ΣΕΩΣ
ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΒΥ∆ΙΑΚΙΤΩΝ
 
 Απόσπασμα από το βιβλίο «Τα χωριά νοτίως του Ερυμάνθου» του Βασίλη Τακτικού