ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΟΡΕΙΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

 Οικοτουρισμός

Ο οικοτουρισμός, ορίζεται σαν μια περιβαλλοντικά υπεύθυνη
ταξιδιωτική δραστηριότητα, σε σχετικά άθικτες φυσικές περιοχές, με στόχο
την απόλαυση και γνωριμία των φυσικών αλλά και ενταγμένων στο φυσικό
περιβάλλον, αγαθών.
Η ανάπτυξη του οικοτουρισμού αποδίδεται και συναρτάται με ορισμένα
προβλήματα, που δημιούργησε η αύξηση και κύριος ο τρόπος ανάπτυξης
του μαζικού τουρισμού, προβλήματα κυρίως περιβαλλοντικής και
κοινωνικής-πολιτιστικής υποβάθμισης περιοχών ή κρατών, αλλά και άνισης
κατανομής του προκαλούμενου οικονομικού οφέλους. Η αυξανόμενη
περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, του πληθυσμού γενικά ή της τουριστικής
αγοράς ειδικότερα και οι στόχοι για μια βιώσιμη και αειφόρο τουριστική
ανάπτυξη που επιδιώκουν διάφοροι τομείς (διεθνείς, κρατικοί,
επιχειρηματικοί), θεωρούνται οι κύριοι προωθητικοί παράγοντες του
οικοτουρισμού.Ο οικοτουρισμός έχει ως προϋπόθεση της ύπαρξής του την ενσωμάτωση με
το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον μέσα σε όρια που η ίδια η φύση
θέτει. Δεν χρησιμοποιεί την φύση απλά και μόνο ως υποδοχέα της
εγκατάστασής του αλλά ως χώρο πραγμάτωσής του. Από την άποψη αυτή,
βρίσκεται σε αντιδιαστολή με τον μαζικό τουρισμό.
Ο οικοτουρισμός ως δράση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, είναι η
οικονομική δραστηριότητα που θέτει μπροστά και σε άλλα ευρύτερα
ζητήματα και ευθύνες που έχουν να κάνουν, με τον χώρο που ζούμε και τις
αξίες που διαμορφώνουμε σε αυτόν.
Αποτελεί την ελπίδα για την διατήρηση της φυσιογνωμίας των χωριών μας,
της αυθεντικότητας και της επιβίωσης τους.
Ο οικοτουρισμός στα χωριά, είναι η δραστηριότητα που αναπτύσσεται από
τους απασχολούμενους κυρίως στην γεωργία με σκοπό την ενίσχυση του
αγροτικού εισοδήματος και της τοπικής οικονομίας, τόσο από την
εκμετάλλευση μικρού μεγέθους τουριστικών καταλυμάτων που αυτοί
διαθέτουν (παραδοσιακά σπίτια κα), όσο και από την τροφοδοσία των
τουριστικών μονάδων, με προϊόντα τοπικής παραγωγής. Ο τουρισμός στον
αγροτικό χώρο, αντιπροσωπεύει για τους γεωργούς ένα από τα λίγα μέσα
για διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων τους και για καλύτερη αξιοποίηση
της παραγωγής και της κληρονομιάς τους.
Δεδομένου ότι ο τουρίστας στον οικοτουρισμό, δεν είναι κλεισμένος σε μια
μονάδα αλλά κινείται ελεύθερος ή υπό την καθοδήγηση στο δημόσιο χώρο,
η γενική εντύπωση που προσλαμβάνει επηρεάζεται από την αξία αυτού.
Έτσι η οικοτουριστική ανάπτυξη στα χωριά, δεν εξαρτάται μόνο από το
πλήθος και την ποιότητα των καταλυμάτων αλλά ίσως περισσότερο από την
οργάνωση και την ποιότητα του δημόσιου χώρου. Μπορεί ο γενικότερος
σχεδιασμός και προγραμματισμός, να είναι ο αναγκαίος και βασικός
παράγοντας οικοτουριστικής ανάπτυξης, ωστόσο οι μικρές παρεμβάσεις και
η φροντίδα για πολιτισμένο περιβάλλον  έχουν ίση αξία και είναι στο χέρι

των τοπικών κοινωνιών και των τοπικών αρχών.
Η διαμόρφωση των υπαίθριων χώρων, μονοπάτια, λιθοδομές, τουαλέτες,
παρτέρια, πινακίδες, η συντήρηση των μνημείων, η διατήρηση των
παραδοσιακών αρχιτεκτονικών προτύπων, πρέπει να αποτελέσουν εκ των
πραγμάτων, υποχρεωτική ενασχόληση των τοπικών αρχών και κοινωνιών
αν επιθυμούν πραγματικά την οικοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής τους.
Θα υλοποιηθεί με πρωτοβουλία των νέων της περιοχής στην κατεύθυνση
της ανάδειξης και παρουσίασης στοιχείων από την ζωή στην ύπαιθρο της, 
τον τοπικό λαϊκό πολιτισμό, την γαστρονομία και τα τοπικά προϊόντα. 
Σε μια μεγάλη έκταση, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο με ιδανικό περιβάλλον

και οικοσυστήματα, θα δημιουργηθούν χώροι και κατασκευές που θα 

συνθέσουν ένα ανοικτό πάρκο-μουσείο φύσης και παράδοσης.

Οι κατασκευαστικές παρεμβάσεις που απαιτούνται για την διαμόρφωση

του φυσικού χώρου, όπως και οι κτιριακές υποδομές, πρέπει να 

γίνονται με απόλυτο σεβασμό στο φυσικό τοπίο και να
ακολουθούν τις παραδοσιακές κατασκευαστικές μεθόδους της περιοχής. Τα
υλικά που θα χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι ως επί το πλείστον σκληρή

πέτρα, πηλός, χώμα, ασβεστοκονίαμα και ξύλο. Ο χώρος, ακολουθώντας

το πρότυπο και την αρχιτεκτονική των κατασκευών σε ορεινά χωριά ,
θα περιλαμβάνει κτίσματα μικρού όγκου, όπου θα παρουσιάζονται
αυθεντικά αντικείμενα και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή
τους ζωή και την παραγωγική τους λειτουργία οι κάτοικοι των χωριών, στα
τέλη του 19ου με τις αρχές του 20ου αιώνα, θα υπάρχει αναπαράσταση σε
πραγματική μορφή επιμέρους δραστηριοτήτων που θα αναφέρονται σε
αγροτικές εργασίες, παραδοσιακά επαγγέλματα που τείνουν να εκλείψουν,
μεθόδους παραγωγής τοπικών προϊόντων, αναβίωση τοπικών εθίμων,
καθώς επίσης και ενδεικτικά δείγματα της τοπικής πανίδας και χλωρίδας
της γύρω περιοχής.
Οι οικοτουρίστες επιζητούν να υποδυθούν έναν κοινωνικό ρόλο όμοιο με
τους ντόπιους, ως μέσο απόδρασης από το σύγχρονο τρόπο ζωής σε πιο
απλούς ρυθμούς συμμετέχοντας στις δραστηριότητες του τόπου που τους
φιλοξενεί, βιώνοντας έτσι την αυθεντικότητα ενός διαφορετικού τρόπου
ζωής που τους ικανοποιεί τη βαθύτερή τους ανάγκη για πραγματική και
γνήσια ζωή.
Προτιμούν τα φυσικά, υγιεινά και αυθεντικά αγροτουριστικά προϊόντα, ενώ
αποφεύγουν το μαζικό, βιομηχανοποιημένο τουρισμό, το τουριστικό
μπούγιο και το συνωστισμό στα τουριστικά θέρετρα.
Το κοινωνικό, ηλικιακό, οικονομικό και μορφωτικό προφίλ των οικοτουριστών είναι:
 Ηλικία
Μέσος όρος 35-45 ετών, παρόλο που οι ηλικίες διαφοροποιούνται ανάλογα
με τις δραστηριότητες και το κόστος του ταξιδιού
 Φύλλο
Περίπου 50% γυναίκες - 50% άντρες, έντονη διαφοροποίηση
παρουσιάζεται ανάλογα με τη δραστηριότητα
 Εκπαίδευση
Η συντριπτική πλειοψηφία είναι ανώτερου μορφωτικού επιπέδου.
Παρατηρείται όμως μια μετακίνηση του ενδιαφέροντος για τον
οικοτουρισμό από τα άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, σε ομάδες
χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου, καταδεικνύοντας μια μετακίνηση του
ενδιαφέροντος και στις κλασικές τουριστικές αγορές
 Οικογενειακή κατάσταση
Δεν παρατηρούνται μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους κλασικούς τουρίστες
και στους έμπειρους οικοτουρίστες
 Σύνθεση ταξιδιωτών
Η πλειοψηφία των έμπειρων οικοτουριστών σε ποσοστό 60% προτιμούν να
ταξιδεύουν σε ζευγάρια, το 15% προτιμούν να ταξιδεύουν με τις
οικογένειές τους και το 13% προτιμούν μόνοι τους.
 Διάρκεια ταξιδιού
Η πλειοψηφία των έμπειρων οικοτουριστών θεωρεί ότι η ιδανικότερη
διάρκεια ταξιδιού είναι 8-14 μέρες
 Κόστος ταξιδιού
Το σύνολο των έμπειρων οικοτουριστών είναι διατεθειμένο να πληρώσει
παραπάνω από ό,τι οι κλασικοί τουρίστες.
 Σημαντικά στοιχεία του ταξιδιού
Οι προτεραιότητές τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους είναι: 1) η
άγρια φυσική ομορφιά του τοπίου, 2) η παρακολούθηση της άγριας
πανίδας και χλωρίδας, 3) οι περίπατοι και η ορειβασία
 Κίνητρα για το επόμενο ταξίδι
Ανάμεσα στα κυριότερα είναι: 1) να απολαύσουν και να έρθουν σε επαφή
με τη φύση και 2) νέες εμπειρίες – νέα μέρη. 
Στόχος του οικοτουρισμού είναι η επιδίωξη συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση
γενικότερων κοινωνικών συμφερόντων, συμβάλλοντας στην οικονομική
ανάπτυξη μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της προώθησης
ποιοτικών τοπικών αγροτικών προϊόντων, της ευαισθητοποίησης σε θέματα

υγιεινής διατροφής και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Αναλυτικότερα είναι :

1. Η εξασφάλιση εισοδήματος σε ευπαθείς ομάδες τοπικού πληθυσμού.

2. Η δημιουργία διεξόδου στην αυξανόμενη τάση ερήμωσης των

απομακρυσμένων χωριών.

3. Η ενίσχυση της τοπικής απασχόλησης νέων ανθρώπων στην περιοχή

όπου δεν υπάρχουν άλλες επαγγελματικές ευκαιρίες, πλην της

κτηνοτροφίας, της γεωργίας και του τουρισμού.

4. Η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και ενίσχυση του κοινωνικού

ιστού με δραστηριότητες που προάγουν τα συγκριτικά

πλεονεκτήματα της περιοχής παρέμβασης.

5. Η ανάδειξη της περιοχής ως ελκυστικού εναλλακτικού προορισμού

στην ελληνική τουριστική αγορά.

6. Η εδραίωσή της διεθνώς ως προορισμού για ενεργητικές διακοπές με

έμφαση κυρίως σε δράσεις οικοτουρισμού.

7. Η ενθάρρυνση και προώθηση της αγοράς κατοικίας με στόχο την

μόνιμη ή εποχιακή διαμονή συνταξιούχων από άλλες χώρες, αλλά

και εργαζόμενων ελεύθερων επαγγελματιών, οι οποίοι με την

αλματώδη εξέλιξη του διαδικτύου μπορούν να έχουν ως τόπο

διαμονής την ευρύτερη περιοχή και να παρέχουν τις υπηρεσίες τους

μέσω πληροφοριακών συστημάτων οπουδήποτε στον κόσμο.

8. Η αξιοποίηση όποιων ευκαιριών προκύπτουν στην αγορά του

οργανωμένου τουρισμού που διακινείται μέσω των tour operators,

σε συνδυασμό με ανάδειξη δράσεων θεματικού τουρισμού.

9. Η δημιουργία τοπικού ενδιαφέροντος για την επισκεψιμότητα στην

περιοχή.

10. Η προσέλκυση τουριστών που επιδιώκουν την απόκτηση

κοινωνικής εμπειρίας οικοτουρισμού.

11. Η μακροχρόνια βιωσιμότητα της επένδυσης.

12. Το μόνιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην τιμή σε σχέση με

την ποιότητα και μειωμένο κατά μονάδα κόστος παροχής υπηρεσιών.

13. Η παραγωγή ανταγωνιστικών και εύκολα αναγνωρίσιμων εμπορικών 

σημάτων (Brand-name), με ποιοτικά χαρακτηριστικά προϊόντων και υπηρεσιών.

Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, η ανεργία, οι συναλλαγματικές

ισοτιμίες, το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, είναι παράγοντες που

επηρεάζουν τη ζήτηση της τουριστικής βιομηχανίας γενικότερα και

ειδικότερα την προσέλευση αλλοδαπών τουριστών σε μια περιοχή.

Αρνητικά επηρεάζεται η ζήτηση, όταν καλλιεργείται κλίμα απειλών από

κοινωνικές αναταραχές, από φυσικά φαινόμενα (σεισμούς, τυφώνες, κλπ.)

και από επιδημίες.

Η εποχικότητα, ένα άλλο σημαντικό θέμα αποτελεί παράγοντα ο οποίος

επηρεάζει κυρίως τη ζήτηση του εισερχόμενου τουρισμού, 

η οποία επηρεάζεται παράλληλα και από την

προσφορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ελλάδα, το τουριστικό προϊόν

της οποίας έχει δομηθεί γύρω από το θερινό τουρισμό, μολονότι οι

κλιματικές συνθήκες και τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της, της

επιτρέπουν να αναπτύξει και χειμερινό τουρισμό.

Αλλά και οι επικρατούσες κλιματικές συνθήκες επηρεάζουν τη ζήτηση

γενικά, αλλά και ειδικότερα τις παρεχόμενες υπηρεσίες των γραφείων

εναλλακτικού τουρισμού. Καίριο ζήτημα είναι και οι υποδομές (αεροδρόμια,

λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι), τα μεταφορικά μέσα (πλοία, σιδηρόδρομοι,

αστικές συγκοινωνίες). Ακόμη και το επίπεδο υπηρεσιών

επικοινωνίας/internet (3G, WiFi) αποτελούν σημαντικούς παράγοντες στη

διαμόρφωση της ζήτησης, ιδιαίτερα για τους αλλοδαπούς επισκέπτες.

Οι τουριστικές επιχειρήσεις πρέπει πλέον να επικεντρώνονται στην

ποιότητα και στην ποικιλία των υπηρεσιών τους, για να παίξουν το ρόλο

του εξειδικευμένου συμβούλου ώστε να διαφοροποιούνται από τις

υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο.