ΠΡΟΛΟΓΟΣ - ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΝΟΤΙΩΣ ΤΟΥ ΕΡΥΜΑΝΘΟΥ

 
ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Φυλλομέτρησα με περιέργεια τις σελίδες που μιλάνε για τα παραερυμάνθια χωριά μας, πριν βέβαια φύγουν για το τυπογραφείο, κι αμέσως άρχισα να διαβάζω με πολλή-πολλή ευχαρίστηση, ως την τελευταία!  Από τις πρώτες σελίδες, πολύ συγκινήθηκα με την Αρχαία Ψωφίδα, ίσως περισσότερο για προσωπικούς λόγους. Σκεφτόμουν διαβάζοντας, όπως και πολλές άλλες φορές, πριν πόσα χρόνια την είχε προσέξει ο λειβαρζινός Αθανάσιος Λέλος, πόσο ασχολήθηκε με την ιστορία της και με ποιες - τότε – συνθήκες! Αλλά και πόσο σημαντική είναι για την περιοχή μας και πόσα σπουδαία και απροσδόκητα μας αποκαλύπτονται. Πελασγικά τείχη, πύλες, ακρόπολη, ναοί, θέατρο, γυμναστήριο, υδραγωγείο, κι ακόμη, αγάλματα, κίονες, αγγεία, νομίσματα και τόσα άλλα ενδιαφέροντα! Προχωρώντας, έφτασα στο Λειβάρτζι, το χωριό μου, που έχει κι αυτό τόση ιστορία και τόσα, επίσης, ενδιαφέροντα και μελαγχόλησα συγκρίνοντας το σήμερα με το τότε, που ήταν ζωντανό κεφαλοχώρι και όλοι εμείς οι μικροί καμαρώναμε για την καταγωγή μας! Τότε, η ζωντάνια ξεχείλιζε σ' ολές τις καθημερινές εκδηλώσεις. Πρωί-πρωί, «φάλαγγες» οι λειβαρζινοί, «αρκάτοι» ή με υποζύγια, έπαιρναν το δρόμο, για τον «κάμπο». Κι όταν γύριζαν δε το βράδυ απ' τη δουλειά, μαζεύονταν στις αγορές, να ξανασάνουν, να μάθουν τα νέα της ημέρας,να κουβεντιάσουν,να πιούνε ένα ποτήρι! 

Η σημερινή "πλήθουσα αγορά" κάποιων ημερών του Αυγούστου, τότε ήταν μόνιμο φαινόμενο όλο το χρόνο. Η εκκλησία, Κυριάκές και γιορτές πάντα γεμάτη. Το πολύβουο με λίσσιτων σχολείων, με τα εκατόν πενήντα παιδιά στο κοινό προαύλιο, πλημμύριζε την ατμόσφαιρα με φλύαρα τιτιβίσματα. Τώρα; Τώρα το χωριό, "μοιάζει μπαξές πού του' φύγαν άξαφνα τα πουλιά"!  Συνεχίζοντας το διάβασμα, έφτασα στα άλλα κοντινά χωριά, που έχουν τον ποταμό Ερύμανθο (τον άλλο ∆ούναβη, των παιδικών μας. χρόνων) κοινή αναφορά και καθένα έχει τη δική του ιστορία και τις δικές του χάρες.Ταξίδεψα, (με το νου βέβαια) κι επισκέφθηκα όλες τις ερημωμένες, αλλά όχι ξεχασμένες πατρίδες και θυμήθηκα πολλά απ"αυτά. που γράφονται στις σελίδες αυτές. Τα περισσότερα χωριά και τοποθεσίες, τα έχω γνωρίσει από κοντά, γιατί στις ημέρες μας έγιναν πολύ εύκολα η προσπέλασή  τους! Οι τόσες σημερινές δυνατότητες, όχι απλά προκαλεί, αλλά προκαλεί, για ένα περίπατο "έτσι χωρίς πρόγραμμα", σ' όλα τα χωριά πού αναφέρονται. Καμία σύγκριση με τα… ολόκληρα "ταξία" του παλιού "καλού" καιρού! Τώρα, πολύ εύκολα φτάνουμε σε κάθε χωριό, κάθε Μοναστήρι, κάθε ξωκκλήσι κάθε καλύβι κι ακόμα κάθε καταράχι, κάθε βρυσούλα, κάθε σπηλιά κάθε βράχο ή λιθάρι που κάποια «δόξα εν θυμεί»!                                                

Στις σελίδες λοιπόν αυτές, βρήκα πολλά, που τα ήξερα μόνον σαν ονόματα, εξήγησα άλλα, που τα είχα παρανοήσει και ξαφνιάστηκα απόκαλύπτοντας κάποια, που δεν τα είχα φανταστεί, ενώ είναι συνηθισμένα και τόσο απλά για τους ντόπιους!      Το Λεχούρι το έχουνε επισκεφτεί ο Όθωνας κι η Αμαλία!                                                                                            

Η Μοστενίτσα έχει τους τάφους τριών βασιλιάδων της Αρχαίας Ψωφίδας!

Ο Αστερίωνας, δηλαδή ο Αστράς ή Νουσά, έχει το «ασκητήριον», που είναι κατασκευασμένο το δέκατο αιώνα! Η ∆άφνη έχει τόσα σημαντικότατα, αλλά έχει και... τη βρύση του

τούρκου πασά, «Χασάνη»!

Η ∆ίβρη έχει εκατό εκκλησίες και ξωκκλήσια (στις ημέρες μας), η δε πλατεία "Βούδ" στην Πάτρα, πήρε αυτό το όνομα από το διβριώτη Γεώργιο Φακή ή Βούδ!

Η Αρχαία Ψωφίδα υδρευόταν με υδραγωγεί ο πολλών χιλιομέτρων, από την πανέμορφη «Μεγάλη Βρύση» των Καμενιάνων!

Το Σκούπι, σχεδόν, διαφεντευόταν, από τον Τούρκο "Αμούσαγα"!

Ο "Μουρλογιώργης" από το Αγρίδι αντιμετώπισε με το μαχαίρι του Τουρκοκαβαλάρη με γιαταγάνι, και έξυπνα τον εξουδετέρωσε!

Το γεφύρι του «Κοκλώνη» στη Μορόχωβα έγινε από το Τούρκο ∆ιοικητή του Μωριά!

Η σπηλιά "Αρμακιανός", κοντά στα Τσίπια να ήταν η κατοικία του Κένταυρου "Φόλου" και εκεί είχε φιλοξενηθεί ο Ηρακλής, πριν πάει να αντικρίζει τον ερυμάνθιο κάπρο!

Και πολλά - πολλά άλλα.                                                                                                                                            
Με υπερηφάνεια λοιπόν, συνειδητοποίησα, πόσοι ιστορικοί θησαυροί, πόσοι θρύλοι, τι στολίδια, τι ενδιαφέροντα υπάρχουν στις περιοχές των παραερυμάνθιων χωριών μας και με λαχτάρα περιμένω πότε θα βρεθώ ξανά κοντά τους, να δώ και να γνωρίσω, όσα μου αποκάλυψαν οι σελίδες αυτές. Από τις σκέψεις δε που μου γεννιούνται, συμπεραίνω πως ο σκοπός της έκδοσης θα επιτύχει. Όποιος, απ' όσους έχουν κάποια ρίζα εκεί στα ψηλά βουνά μας, απ' όσους έχουν βραχεί στα νερά του Ερύμανθου όποιος διαβάσει τις σελίδες αυτές, θα "ερεθιστεί" και θα προσπαθήσει να βρει ευκαιρία, να τα περιγράψει, να τα ζήσει από κοντά και να τα χαρεί. Αλλά πιστεύω, θα φέρει και τους φίλους του να τα ιδούν και για να τους ευχαριστήσει αλλά και για να τους πείσει, πως έχουμε δίκιο, που καμαρώνουμε για τα παραμερίσματα αυτά τα χωριά μας!

 

Θεόδωρος Λέλος

Αθήνα, Χειμώνας 2001

 Απόσπασμα από το βιβλίο «Τα χωριά νοτίως του Ερυμάνθου» του Βασίλη Τακτικού