Πολιτιστικά διαθέσιμα

Γεωμυθολογία

Η γεωμυθολογία είναι ο κλάδος των γεωεπιστημών ο οποίος προσπαθεί να βρει τη

σχέση μεταξύ των φυσικογεωλογικών διεργασιών που συμβαίνουν στη γη και της

μυθολογίας. Η γεωμυθολογία ασχολείται με εκείνους τους μύθους που σχετίζονται με το

γεωπεριβάλλον. Σκοπός της είναι να κατανοήσουμε ποιο ήταν το γεωπεριβάλλον

κατά την μυθολογική περίοδο (με τη βοήθεια των Γεωεπιστημών) και να

αντλήσουμε τα γεωπεριβαλλοντικά στοιχεία και δεδομένα που υπάρχουν μέσα

στην μυθολογική διήγηση. Η κατάλληλη ερμηνεία των μύθων, μας βοηθά στην

καλύτερη κατανόηση του περιβάλλοντος, αλλά και στο πώς αυτό μεταβάλλεται. 

Διάφορες εκδοχές έχουν καταγραφεί για την προέλευση της ονομοσίας των

λιμνών.

 Η πιο διαδεδομένη αποδίδει την προέλευση στη λατινική λέξη “praespe,”

στα αγγλικά manger, δηλαδή φάτνη/παχνί, πιθανόν λόγω της γεωμορφολογίας

της περιοχής, η οποία χαρακτηρίζεται από βουνά που περικλείουν μια κοιλάδα.

Η ανακάλυψη ερειπίων μιας αρχαίας πόλης της ελληνιστικής περιόδου στο βυθό

της λίμνης ενέπνευσε τη δημιουργία σχετικού μύθου, σύμφωνα με τον οποίο η

περιοχή ήταν κάποτε βασίλειο, ο πρίγκηπας του οποίου συνάντησε στην όχθη της

λίμνης μια νεράιδα, την οποία και ερωτεύτηκε, εξαιτίας της σαγηνευτικής ομορφιάς

της. Ο πρίγκηπας ζήτησε σε γάμο αυτή τη νεράιδα, αλλά οι αδερφές της

αρνήθηκαν να του επιτρέψουν να την παντρευτεί, επειδή ήταν θνητός,

προειδοποιώντας τον για τις ολέθριες συνέπειες ενός τέτοιου γάμου. Ο πρίγκηπας,

όμως, τις αγνόησε κι έτσι την ημέρα του γάμου ξέσπασε καταρρακτώδης βροχή, με

συνέπεια να βυθιστεί το βασίλειο και να πνιγεί ολόκληρος ο πληθυσμός του. Η

τοπική παράδοση αναφέρει ότι τα νούφαρα της λίμνης είναι απλά η μετεμψύχωση

των αδικοχαμένων ψυχών των κατοίκων του βυθισμένου βασιλείου. 

Το νερό, πάντως, πρωταγωνιστεί στην πλειοψηφία των τοπικών μύθων, μέσα από

διάφορες εκδοχές, καταλήγοντας πάντα σε ένα ηθικό δίδαγμα: Το νερό αποτελεί

πηγή ζωής για τους λαούς που έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή ανά τους αιώνες.

Η ανάδειξη των γεωμυθολογικών στοιχείων του τόπου, με επίκεντρο τις δυο

λίμνες, μπορεί να συμβάλλει στην περεταίρω ανάπτυξη του βιοτουριστικού

προϊόντος, σε συνδυασμό και με εκδηλώσεις αναβίωσης αρχαίων εθίμων.

Ιστορία

Η πανάρχαια ονομασία της περιοχής του νομού Φλώρινας είναι Λυγκηστίς ή Λύγκος.

Οι αρχαιότερες πόλεις της Φλώρινας ήταν η Ηράκλεια (στην περιοχή της σημερινής

πόλης της Φλώρινας), η Κέλλα (σημερινή Κέλλη) και η Βεύη.

Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών η περιοχή ήδη κατοικείτο στη

μέση Νεολιθική Περίοδο.

Κατά την εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου η κατοίκηση αυξάνεται στις λεκάνες

της Φλώρινας και του Αμυνταίου.

1 (Ηλίας Μαριολάκος)

2 (Διεθνής Οργάνωση Βιοπολιτικής)

Ο Βασιλικός οίκος των Λυγκηστών είχε σαν πρώτο βασιλέα τον Αρραβαίο, ο οποίος

ήταν πατέρας της πριγκίπισσας Ευρυδίκης, της μητέρας του Φίλιππου Β’. Η

Ευρυδίκη ήταν γιαγιά του Μ. Αλεξάνδρου από τη μεριά του πατέρα του.

Το 148 π. Χ. η Μακεδονία υποτάσσεται στους Ρωμαίους, γίνεται pronincia romama

(Ρωμαϊκή Επαρχία) και η Φλώρινα υπάγεται στην 4η Τοπαρχία της Άνω Μακεδονίας.

Κατά την βυζαντινή περίοδο η περιοχή υπάγεται στο Ανατολικό Κράτος μαζί με όλη

την Ελλάδα και την Νότια Βαλκανική Χερσόνησο ενώ εκκλησιαστικά στον Πάπα της Ρώμης.

Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, μεταξύ 715 και 730 μ. Χ., ο έκπτωτος

πατριάρχης Κων/πολης Γερμανός ζει και πεθαίνει στον οικισμό του Δήμου

Πρεσπών Αγ. Γερμανός, που φέρει το όνομά του.

Ακολούθως, το 1096, η Φλώρινα και οι Πρέσπες καταλαμβάνονται από τους

Νορμανδούς του Βοημούνδου.

Το 1371 ο Κράλης Μάρκος, γιος του Στέφανου Ντουσάν και το 1385 ο Σουλτάνος

Μουράτ ο Α΄ κυριεύουν την περιοχή και αρχίζει η περίοδος της Τουρκοκρατίας ως

το Νοέμβριο του 1912.

Η πόλη της Φλώρινας, απελευθερώθηκε τελικά στις 8 Νοεμβρίου του 1912.

Κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, την πρώτη νίκη του 1940 οι σύμμαχοι την

πανηγύρισαν στο μέτωπο της Φλώρινας και ειδικά στην Πρέσπα και Κορέστια.

Στις 6 Απριλίου του 1941 όμως εισέβαλαν οι γερμανοί και στην συνέχεια

κατέλαβαν την περιοχή.

Στις 1 Νοεμβρίου του 1944 ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε τη Φλώρινα. Στην συνέχεια

ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος (1947 - 1949) στη διάρκεια του οποίου, στις 12

Φεβρουαρίου του 1949, έγινε "Η μάχη της Φλώρινας" η οποία ήταν η αρχή του

τέλους του εμφυλίου. 

Σε σχέση με τα σύγχρονα δημογραφικά στοιχεία της περιοχής, στην πιο πρόσφατη

επίσημη απογραφή πληθυσμού του 2011 της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ο

Δήμος και η Δημοτική Ενότητα Πρεσπών παρουσίασαν 2.577 και 2.134 δημότες

αντίστοιχα. Σε σύγκριση με την προηγούμενη απογραφή του 2001, παρατηρείται

μια σημαντική μείωση του πληθυσμού της τάξεως του 6%. 

Δραστηριότητες

Εκτός από τις μόνιμες εστίες πολιτιστικής ενασχόλησης και δημιουργίας,

διακρίνονται και τα μεγάλα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά γεγονότα της ευρύτερης

περιοχής, μέσα από τα οποία αναδεικνύεται η πολύμορφη πολιτισμική κληρονομιά

και παράδοση του τόπου. Σ' αυτά περιλαμβάνονται εκδηλώσεις όπως φεστιβάλ,

συναυλίες, λαϊκές βραδιές, μπάντες με χάλκινα-πνευστά όργανα, χορευτικά

συγκροτήματα, θεατρικές παραστάσεις κ.ά. Σημαντικές, επίσης, δραστηριότητες

αποτελούν η αναβίωση της λαϊκής παράδοσης, το παραδοσιακό πανηγύρι, ο χορός,

η μουσική, το τραγούδι, τα έθιμα κ.ά.

Στο νησάκι του Αγ. Αχιλλείου διοργανώνονται από το 1990 και κάθε χρόνο, την

τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου, πολιτιστικές εκδηλώσεις, τα γνωστά

"Πρέσπεια".

Ο Ναυτικός Όμιλος Πρεσπών διοργανώνει στα μέσα Αυγούστου τη γιορτή

φασολιού, αλλά και τη γιορτή τσιρονιού. 5

3 (florina-history.blogspot.gr)

4 (www.statistics.gr)

5 (partetavouna.blogspot.gr)

Το Πολιτιστικό Τρίγωνο Πρεσπών είναι πάνω από 11 χρόνια σημείο αναφοράς για

νέους από την ευρύτερη περιοχή των Πρεσπών, αλλά και από πολλές Ευρωπαϊκές

χώρες μέσα από τις Ανταλλαγές Νέων, τη Φιλοξενία Ευρωπαίων Εθελοντών,

την Αποστολή Ελλήνων Εθελοντών, τη Φιλοξενία Φοιτητών και τη διοργάνωση

δράσεων για τη μη τυπική μάθηση παιδιών και νέων.

Λειτουργεί χώρους πολιτισμού και μη τυπικής μάθησης από το 2000 με σκοπό τη

γνωριμία με τις καλές τέχνες, τις νέες τεχνολογίες, την ευαισθητοποίηση για

επίκαιρα θέματα και ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης της υπαίθρου

 

‘‘Η Βιβλιοθήκη’’ είναι ένας πολυχώρος που λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2011

ως δανειστική βιβλιοθήκη με δωρεάν χρήση υπολογιστών και internet (WIFI),

σημείο ενημέρωσης για επισκέπτες και τουρίστες με πλούσιο οπτικοακουστικό και

έντυπο υλικό, φιλοξενεί πρόγραμμα εργαστηρίων και δράσεων μη τυπικής

μάθησης, διοργανώνει εκδηλώσεις, συναντήσεις, σεμινάρια και προβολές ταινιών.

Η διαχείριση των υγρών λιβαδιών στην παραλίμνια ζώνη της Μικρής Πρέσπας

αποτελεί βασική δράση της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών από το 1997 και για

κάθε χρόνο.

Επίσης, ένα Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων για την Πρέσπα, το Prespa Net,

ιδρύθηκε με σκοπό να προάγει τις φυσικές αξίες της Πρέσπας προς όφελος της

φύσης και του ανθρώπου μέσω της εφαρμογής κοινών διασυνοριακών δράσεων. 6

Παραγωγικά διαθέσιμα

Η ποικιλότητα στα παραγωγικά διαθέσιμα της περιοχής είναι ικανοποιητικά, σε

σχέση με άλλες περιοχές της Μακεδονίας που έχει επικρατήσει η μονοκαλλιέργεια,

αλλά το μοντέλο του βιοτουρισμού θα απαιτούσε επιπλέον προσαρμογές.

Στην Ελληνική Πρέσπα, το 70% περίπου των επαγγελματικά ενεργών ατόμων

απασχολείται στον πρωτογενή τομέα και ιδιαίτερα στη γεωργία, κυρίως την

εντατική καλλιέργεια του φασολιού. Η αλιεία ενώ παλιότερα είχε ιδιαίτερη

σημασία, σήμερα έχει εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό. Τέλος, η κτηνοτροφία

αιγοπροβάτων ενώ στο παρελθόν αποτελούσε μία από τις κύριες ασχολίες των

κατοίκων της Πρέσπας ακολούθησε και αυτή μία πτωτική πορεία αντίστροφη με

την άνοδο της γεωργίας. Παρ’όλα αυτά στα βουνά της περιοχής έχει αυξηθεί ο

συνολικός αριθμός αγελάδων κρεοπαραγωγής.

Ο επισκέπτης της περιοχής θα απολαύσει το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής του

από τοπικά αγροτικά προϊόντα. Οι κλιματολογικές και γεωμορφολικές συνθήκες

που επικρατούν στον τόπο ευνοεί την καλλιέργεια όσπριων και λαχανικών.

Εξαιρετικής ποιότητας είναι τα φασόλια Πρεσπών (π.χ. ελέφαντες), οι πιπεριές

Φλωρίνης, οι πατάτες Σκλήθρου, τα μανιτάρια κ.α. Από φρούτα και καρπούς

δένδρων μπορεί να απολαύσει κάποιος μήλα, αχλάδια, κεράσια, βύσσινα,

σταφύλια, κάστανα, καρύδια κ.α. Από τα αγροτικά αυτά προϊόντα φτιάχνονται και

νόστιμα γλυκά κουταλιού, καθώς και λικέρ. Όσον αφορά στα αρωματικά φυτά και

βότανα, τα πιο διαδεδομένα είναι η ρίγανη, το τσάι βουνού κλπ. Μεταξύ όλων των

άλλων, στην περιοχή θα βρει κανείς και το κρασί Αμυνταίου Προστατευμένης

Ονομασίας Προέλευσης, με κυρίαρχη ποικιλία το ξινόμαυρο, το Ξινό Νερό, που

είναι μεταλλικό νερό και το τσίπουρο Αγίου Παντελεήμονα. Σε ορισμένα εστιατόρια

και επιλεγμένα μαγαζιά, βρίσκει κανείς και παραδοσιακά ζυμαρικά, που παράγονται

από τοπικά δημητριακά και Ξινό Νερό. Όσοι εκτιμούν τις θρεπτικές αξίες των

κρεατικών προϊόντων, θα απολαύσουν κυνήγια και ντόπια κρεατικά προϊόντα.

Άφθονα είναι και τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα. Τέλος, η περιοχή

των Πρεσπών είναι ιδιαίτερα φημισμένη για τα ψάρια γλυκού νερού, όπως γριβάδι,

κορέγονος, τσιρόνια, χέλια, τσουκάνια, κέφαλοι, γουλιανοί, τούρνες, πλατίκες. 7

Η μεγάλη, πάντως, αύξηση στη ζήτηση ποιοτικών τοπικών προϊόντων στις αγορές

του εξωτερικού αποτελεί μια ευκαιρία για στροφή των νέων αγροτών σε νέες

καλλιέργειες.

Προτεινόμενες νέες δραστηριότητες

Αναγκαία η ποικιλότητα αγροτικών προϊόντων.

Για να συμπληρωθεί η ποικιλότητα αγροτικών ασχολιών και προϊόντων, χρειάζεται

να γίνει στροφή των νέων κυρίως αγροτών του τόπου σε καλλιέργειες των οποίων

οι παραγόμενοι καρποί καταναλώνονται εκτός από νωποί και αποξηραμένοι.

Σημαντική κρίνεται και η συλλογή ξηρών καρπών, κυρίως κάστανων, που

αφθονούν στην περιοχή, αλλά δεν συλλέγονται.

Παράλληλα, μπορούν να αξιοποιηθούν ανεκμετάλλευτες γεωργικές εκτάσεις για

την παραγωγή αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, που μπορούν να

καλλιεργηθούν σε όλες τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, όπως η ρίγανη, ο

βασιλικός, ο μάραθος, το φασκόμηλο, το θυμάρι, η λεβάντα, το χαμομήλι και το

δίκταμο.

Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται στη Φαρμακευτική, στην

αρωματοθεραπεία, στη γαστρονομία, για την παραγωγή αιθέριων ελαίων, στη

βιομηχανία τροφίμων, στη βιομηχανία καλλυντικών, στην αρωματοποιία, στην

ποτοποιία, στη ζαχαροπλαστική, ως αφεψήματα για θεραπευτικούς και όχι μόνο

σκοπούς, ως μελισσοτροφικά φυτά και τέλος στη διακόσμηση. 8

Αγροτουρισμός: κοινωνικά αγροκτήματα

Η περιοχή έχει όλες τις προϋποθέσεις να αναπτύξει δράσεις αγροτουρισμού, στη

λογική των πολλαπλών καλλιεργειών, την επαφή των επισκεπτών με διάφορες

καλλιέργειες και την εφαρμογή βιολογικών μεθόδων σε όλα τα στάδια παραγωγής.

Με αυτή τη συμπληρωματικότητα θα ενισχυθεί το συνολικό τουριστικό προϊόν που

βασίζεται στην πολυθεματικότητα. Η έννοια του αγροτουρισμού είναι συνδεδεμένη

με την επαφή των επισκεπτών μιας τουριστικής μονάδας με την παραγωγή του

αγροκτήματός της. Μπορεί να περιλαμβάνει μια σειρά από εναλλακτικές

δραστηριότητες, όπως:

Α) Συμμετοχή σε αγροτικές δραστηριότητες εντός του κτήματος που περιλαμβάνει

η αγροτουριστική μονάδα (μάζεμα φρούτων, τρύγος κ.α.).

Β) Έμπρακτη και όχι θεωρητική εκπαίδευση σε καλλιεργητικά και περιβαλλοντικά

θέματα.

Γ) Εφαρμογή συγκεκριμένων μεθόδων αειφορικής διαχείρισης του αγρο-

οικοσυστήματος (βιολογική γεωργία, βιοδυναμική καλλιέργεια κ.α.). 9

Θεματικά πάρκα

Τα Θεματικά Πάρκα αποτελούν αφενός μια σύνθετη και πολύπλοκη επένδυση,

αφετέρου μέρος μιας έντονα ανταγωνιστικής και απόλυτα παγκοσμιοποιημένης

αγοράς.

7 (www.spp.gr)

8 (oikopress.gr)

9 (www.socialactivism.gr)

Τα Θεματικά Πάρκα διαφοροποιούνται μεταξύ τους βάσει

1. Μεγέθους,

1. είτε αυτό αφορά αριθμό επισκεπτών

2. είτε αφορά μέγεθος επένδυσης

2. Προέλευσης πελατείας, που μπορεί να είναι τοπική ή το Πάρκο να αποτελεί

«Προορισμό»

3. Τύπου Διασκέδασης: Ride-oriented or Show-oriented

4. Εποχικότητας κλπ.