ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΙΣΗ
Α) ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΙ
Οι πρώτες οικίες κτίστηκαν επί της Ακρόπολης, γιατί συνήθεια των
Πελασγών ήταν να κατοικούν σε απότομους βραχώδεις λόφους ώστε να είναι ασφαλείς
από τις ληστρικές επιδρομές. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο Ερύμανθος γίνεται οικιστής
της πόλης, η οποίο λαμβάνει και το όνομά του. Σήμερα, το όνομα αυτό αποδίδεται
στην οροσειρά που υψώνεται πάνω από την ευρύτερη περιοχή της Ψωφίδας και στον
ποταμό που διέρχεται από την αρχαία πόλη, το σημερινό δημοτικό διαμέρισμα
Ψωφίδας.
Περί το 1270-1250 π.Χ., η πόλη περιήλθε στην εξουσία των Αχαιών με πρώτο βασιλιά τον Φυγέα, ο οποίος φέρεται ως γιος του Αλφειού και αδελφός του Φορενέα, βασιλιά του Άργους, ο οποίος υπήρξε και μεγάλος νομοθέτης. Ο Φυγέας επίσης φέρεται ως ιδρυτής της Ψωφίδας βασιλιάς όλης της Αρκαδίας και πεθερός του βασιλιά της Τεγέας, ο οποίος οδήγησε τους Αρκάδες στην Τροία. Οι Ψωφίδιοι δεν έλαβαν όμως μέρος στον Τρωικό πόλεμο, λόγω της διαμάχης τους με τους Αργείους.
Ο Φυγέας που αναλαμβάνει τη βασιλεία μετά την επικράτηση των Αργείων, ανασυγκρότησε την πόλη κτίζοντας τα μεγαλειώδη τείχη, για τα οποία εργάστηκαν χιλιάδες εργάτες επί πολλά έτη και δαπανήθηκαν τεράστια ποσά, γεγονός που μαρτυρεί τον πλούτο, την ακμή και τη δύναμη της πόλης. Από εκείνη την περίοδο ,η πόλη μετονομάζεται σε Φυγία. Τα τείχη αυτά, που ονομάζονται Κυκλώπεια ή Πελασγικά από τους σημερινούς κατοίκους, στην πραγματικότητα δεν είναι Πελασγικά , αλλά μεταγενέστερα , όπως μαρτυρεί η τεχνοτροπία τους, αφού είναι κτισμένα σε ισοδομικό ρυθμό. Ο ρυθμός αυτός, κατά την ιστορία της τέχνης , ήκμασε κατά την ύστερη μινωική εποχή (1600-1104 π.Χ.). Το εξωτερικό μέτωπο του τείχους ενισχύεται από αμυντικούς πύργους τετράγωνης κάτοψης και ένας μόνο είναι ημικυκλικός στη βορειοδυτική αυτού πλευρά. Οι κάτοικοι που ζούσαν μέσα στο τείχος υπολογίζονται σε 20 χιλιάδες, εάν εξαιρέσουμε τους δούλους που έμεναν γύρω από την πόληκαι τους αγροτικούς συνοικισμούς. Όλοι μαζί υπολογίζεται ότι ανέρχονταν στις 50 χιλιάδες περίπου στα όρια της πόλης – κράτους. Σε αυτήν την περίοδο, επί Φηγέα, η πόλη λόγω του πλούτου και της δύναμης της γίνεται γνωστή σε όλη την Ελλάδα, όπως μαρτυρούν οι μύθοι – χρησμοί του Μαντείου των ∆ελφών, καθώς και οι αναφορές στο εμπόριο και τα προϊόντα της.
Η πόλη συνδέεται με το μύθο του Ηρακλή, όταν αυτός σκότωσε τον "Ερυμάνθιο Κάπρο" και κατόπιν, όταν εκτελώντας το 12ο άθλο του διέρχεται από τη Σικελία, σκοτώνει το βασιλιά Έρυκα και φεύγει με την κόρη του "Ψωφίδα" στη Φυγία. Στη Φυγία, η Ψωφίδα γεννά δίδυμα τέκνα από τον Ηρακλή, τον Πρόμαχο και τον Εχέφρονα , που γίνονται ηγέτες της πόλης και μετέπειτα ήρωες των Ψωφιδίων. Κατά αυτή τη μυθική εκδοχή αρχίζει και η τρίτη δυναστεία των βασιλέων της Ψωφίδας, που συμπίπτει με τη δυναστεία των Ηρακλειδών.
Στη μυθολογία αναφέρεται επίσης ,ότι ο Ηρακλής ερχόμενος από τις Μυκήνες με στρατό για να τιμωρήσει τον Αυγεία, βασιλιά της Ήλιδος, επειδή δεν έδωσε αμοιβή για τον καθαρισμό της κόπρου του Αυγείου, διέρχεται από τη Φυγία, πιθανόν με το φίλο του τον Λυκόρτα και θέτει τους Ψωφιδίους υπό την προστασία του. Αυτή την εποχή είναι που η Ψωφίδα γίνεται βασίλισσα της Φυγίας και η Πόλη παίρνει το όνομά της.
Ένας άλλος μύθος, σύγχρονος με το μύθο του Ηρακλή, είναι ο μύθος με τον Αλκμέωνα, ο οποίος είχε σκοτώσει το βασιλιά των Θηβών Λαοδάμαντα κυριεύοντας τη Θήβα και καθιστώντας βασιλιά το Θέρσαλο. Επιστρέφοντας ο Αλκμέων στο Άργος και μαθαίνοντας τις δολοπλοκίες της μητέρας του Εριφύλης και για τούτο εκπληρώνοντας την παραγγελία του πατέρα του , σκοτώνει την Εριφύλη. Καταδιώκεται όμως από το φάντασμά της, φεύγει από το Άργος παίρνοντας μαζί του τα μαγικά δώρα της μητέρας του και έρχεται στην Ψωφίδα για κάθαρση μέσω των υδάτων του Ερύμανθού ποταμού . (Την εποχή εκείνη οι "δολοφόνοι ήρωες" έπρεπε να υποστούν κάθαρση για τα εγκλήματά τους μέσα από τα ορμητικά νερά των ποταμών). Αφού επήλθε η κάθαρση, ο Αλκμέων παρέμεινε στην Ψωφίδα και πήρε για σύζυγό του την κόρη του βασιλιά, Αλφεσίβοια ή Αρσινόη, στην οποία δώρισε τα κοσμήματα της μητέρας του. Ο μύθος αυτός αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς και είχε εμπνεύσει την τραγωδία "Αλκμέων δια Ψωφίδος", που γράφτηκε από τον Ευριπίδη, η οποίων όμως δεν διασώζεται σήμερα Έτσι με τον Αλκμέωνα οι Ψωφίδιοι απέκτησαν την αναγνωρισμένη φήμη ότι είχαν εξοντώσει τον άλλο, εκτός του Ορέστη, μητροκτόνο της Ελληνικής μυθολογίας, που ήταν ο Αλκμέωνας. Οι επίγονοι, τα παιδιά της Ψωφίδας Πρόμαχος και Εχέφρονας, ανακαίνισαν την πόλη, επιβάλλοντας το Μυκηναϊκό πολιτισμό των Αχαιών. Τότε ανεγείρεται ο ναός της Ερυκίνης Αφροδίτης με εισήγηση της Ψωφίδας και το μνημείο του Αλκμέωνα προς κάθαρση και εξιλασμό της πόλης, το θέατρο, τα ανάκτορα και διάφορα δημόσια κτίρια και άλλα έργα τέχνης προς εξωραϊσμό της πόλης. Κατασκευάζονται γέφυρες, υδρευτικά έργα και διάφορα μέσα συγκοινωνίας. Αναπτύσσονται οι τέχνες, η γυμναστική, η μουσική, η γεωργία, το εμπόριο κ.λπ. Η γλυπτική και η γραφή δεν είχαν ακόμη αναπτυχθεί. Από την προϊστορική ακόμη εποχή αναφέρονται αποικίες των Ψωφιδίων με αρχηγούς τον Ζάκυνθο και τον ∆άρδανο, από τους οποίους ο πρώτος εποίκισε τη Ζάκυνθο, δίνοντας στο νησί το όνομά του, και στο κάστρο της πόλης το όνομα Ψωφίδα, ενώ ο δεύτερος, ο ∆άρδανος εποίκισε την περιοχή των ∆αρδανελίων της Α. Θράκης.
Περί το 1270-1250 π.Χ., η πόλη περιήλθε στην εξουσία των Αχαιών με πρώτο βασιλιά τον Φυγέα, ο οποίος φέρεται ως γιος του Αλφειού και αδελφός του Φορενέα, βασιλιά του Άργους, ο οποίος υπήρξε και μεγάλος νομοθέτης. Ο Φυγέας επίσης φέρεται ως ιδρυτής της Ψωφίδας βασιλιάς όλης της Αρκαδίας και πεθερός του βασιλιά της Τεγέας, ο οποίος οδήγησε τους Αρκάδες στην Τροία. Οι Ψωφίδιοι δεν έλαβαν όμως μέρος στον Τρωικό πόλεμο, λόγω της διαμάχης τους με τους Αργείους.
Ο Φυγέας που αναλαμβάνει τη βασιλεία μετά την επικράτηση των Αργείων, ανασυγκρότησε την πόλη κτίζοντας τα μεγαλειώδη τείχη, για τα οποία εργάστηκαν χιλιάδες εργάτες επί πολλά έτη και δαπανήθηκαν τεράστια ποσά, γεγονός που μαρτυρεί τον πλούτο, την ακμή και τη δύναμη της πόλης. Από εκείνη την περίοδο ,η πόλη μετονομάζεται σε Φυγία. Τα τείχη αυτά, που ονομάζονται Κυκλώπεια ή Πελασγικά από τους σημερινούς κατοίκους, στην πραγματικότητα δεν είναι Πελασγικά , αλλά μεταγενέστερα , όπως μαρτυρεί η τεχνοτροπία τους, αφού είναι κτισμένα σε ισοδομικό ρυθμό. Ο ρυθμός αυτός, κατά την ιστορία της τέχνης , ήκμασε κατά την ύστερη μινωική εποχή (1600-1104 π.Χ.). Το εξωτερικό μέτωπο του τείχους ενισχύεται από αμυντικούς πύργους τετράγωνης κάτοψης και ένας μόνο είναι ημικυκλικός στη βορειοδυτική αυτού πλευρά. Οι κάτοικοι που ζούσαν μέσα στο τείχος υπολογίζονται σε 20 χιλιάδες, εάν εξαιρέσουμε τους δούλους που έμεναν γύρω από την πόληκαι τους αγροτικούς συνοικισμούς. Όλοι μαζί υπολογίζεται ότι ανέρχονταν στις 50 χιλιάδες περίπου στα όρια της πόλης – κράτους. Σε αυτήν την περίοδο, επί Φηγέα, η πόλη λόγω του πλούτου και της δύναμης της γίνεται γνωστή σε όλη την Ελλάδα, όπως μαρτυρούν οι μύθοι – χρησμοί του Μαντείου των ∆ελφών, καθώς και οι αναφορές στο εμπόριο και τα προϊόντα της.
Η πόλη συνδέεται με το μύθο του Ηρακλή, όταν αυτός σκότωσε τον "Ερυμάνθιο Κάπρο" και κατόπιν, όταν εκτελώντας το 12ο άθλο του διέρχεται από τη Σικελία, σκοτώνει το βασιλιά Έρυκα και φεύγει με την κόρη του "Ψωφίδα" στη Φυγία. Στη Φυγία, η Ψωφίδα γεννά δίδυμα τέκνα από τον Ηρακλή, τον Πρόμαχο και τον Εχέφρονα , που γίνονται ηγέτες της πόλης και μετέπειτα ήρωες των Ψωφιδίων. Κατά αυτή τη μυθική εκδοχή αρχίζει και η τρίτη δυναστεία των βασιλέων της Ψωφίδας, που συμπίπτει με τη δυναστεία των Ηρακλειδών.
Στη μυθολογία αναφέρεται επίσης ,ότι ο Ηρακλής ερχόμενος από τις Μυκήνες με στρατό για να τιμωρήσει τον Αυγεία, βασιλιά της Ήλιδος, επειδή δεν έδωσε αμοιβή για τον καθαρισμό της κόπρου του Αυγείου, διέρχεται από τη Φυγία, πιθανόν με το φίλο του τον Λυκόρτα και θέτει τους Ψωφιδίους υπό την προστασία του. Αυτή την εποχή είναι που η Ψωφίδα γίνεται βασίλισσα της Φυγίας και η Πόλη παίρνει το όνομά της.
Ένας άλλος μύθος, σύγχρονος με το μύθο του Ηρακλή, είναι ο μύθος με τον Αλκμέωνα, ο οποίος είχε σκοτώσει το βασιλιά των Θηβών Λαοδάμαντα κυριεύοντας τη Θήβα και καθιστώντας βασιλιά το Θέρσαλο. Επιστρέφοντας ο Αλκμέων στο Άργος και μαθαίνοντας τις δολοπλοκίες της μητέρας του Εριφύλης και για τούτο εκπληρώνοντας την παραγγελία του πατέρα του , σκοτώνει την Εριφύλη. Καταδιώκεται όμως από το φάντασμά της, φεύγει από το Άργος παίρνοντας μαζί του τα μαγικά δώρα της μητέρας του και έρχεται στην Ψωφίδα για κάθαρση μέσω των υδάτων του Ερύμανθού ποταμού . (Την εποχή εκείνη οι "δολοφόνοι ήρωες" έπρεπε να υποστούν κάθαρση για τα εγκλήματά τους μέσα από τα ορμητικά νερά των ποταμών). Αφού επήλθε η κάθαρση, ο Αλκμέων παρέμεινε στην Ψωφίδα και πήρε για σύζυγό του την κόρη του βασιλιά, Αλφεσίβοια ή Αρσινόη, στην οποία δώρισε τα κοσμήματα της μητέρας του. Ο μύθος αυτός αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς και είχε εμπνεύσει την τραγωδία "Αλκμέων δια Ψωφίδος", που γράφτηκε από τον Ευριπίδη, η οποίων όμως δεν διασώζεται σήμερα Έτσι με τον Αλκμέωνα οι Ψωφίδιοι απέκτησαν την αναγνωρισμένη φήμη ότι είχαν εξοντώσει τον άλλο, εκτός του Ορέστη, μητροκτόνο της Ελληνικής μυθολογίας, που ήταν ο Αλκμέωνας. Οι επίγονοι, τα παιδιά της Ψωφίδας Πρόμαχος και Εχέφρονας, ανακαίνισαν την πόλη, επιβάλλοντας το Μυκηναϊκό πολιτισμό των Αχαιών. Τότε ανεγείρεται ο ναός της Ερυκίνης Αφροδίτης με εισήγηση της Ψωφίδας και το μνημείο του Αλκμέωνα προς κάθαρση και εξιλασμό της πόλης, το θέατρο, τα ανάκτορα και διάφορα δημόσια κτίρια και άλλα έργα τέχνης προς εξωραϊσμό της πόλης. Κατασκευάζονται γέφυρες, υδρευτικά έργα και διάφορα μέσα συγκοινωνίας. Αναπτύσσονται οι τέχνες, η γυμναστική, η μουσική, η γεωργία, το εμπόριο κ.λπ. Η γλυπτική και η γραφή δεν είχαν ακόμη αναπτυχθεί. Από την προϊστορική ακόμη εποχή αναφέρονται αποικίες των Ψωφιδίων με αρχηγούς τον Ζάκυνθο και τον ∆άρδανο, από τους οποίους ο πρώτος εποίκισε τη Ζάκυνθο, δίνοντας στο νησί το όνομά του, και στο κάστρο της πόλης το όνομα Ψωφίδα, ενώ ο δεύτερος, ο ∆άρδανος εποίκισε την περιοχή των ∆αρδανελίων της Α. Θράκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου